12. 10. 2022: Споєный скоро зо вшыткым коло Енді Варгола

ПаедДр. Михал Бицко, ПгД, Ф. А. Б. І. (Fellow of The American Biographical Institute), є главным куратором Музею модерного уменя Енді Варгола (ММУЕВ), главный актер заложіня ММУЕВ у Міджілабірцях і емерітный презідент Сполочности Енді Варгола (СЕВ), вытварный теоретік, умелецькый куратор, музеоедуколоґ і публіціста.

Народив ся 12. октобра 1952 у Гуменнім, але выростав у Збудьскій Білій в окресї Меджілабірцї. По матурї штудовав на Катедрї вытварной выховы і на Катедрї україньского языка і літературы Педаґоґічной факулты у Пряшові Універзіты Павла Йозефа Шафарика (УПЙШ) у Кошіцях. Освіту собі доповнёвав екстернов формов штудій спершу на Катедрї вытварной выховы Філозофічной факулты УПЙШ і насдлїдно, по споїню катедер Філозофічной і Педаґоґічной факулты УПЙШ, докінчів штудії на Катедрї вытварной выховы Педаґоґічной факулты УПЙШ у штудійнім одборї Теорія навчаня общонавчалных предметів – учітельство про середнї школы. В роцї 1980 здобыв академічный тітут доктор педаґоґікы (PaedDr.) a в роцї 2003 пo абсолвованю доктрандьскых штудій на Універзітї Матєя Берла в Баньскій Быстріцї, на Пряшівскій універзітї в Пряшові і обгаїнём дізертачной роботы на тему Уменя, перцепція, суґесція, маніпулація і дїтина Пряшівска універзіта му удїлила научно-академічный тітул філозофії доктор (PhD.). По скінчіню штудій робив у резортї школства і културы як вытварный педаґоґ на Основній умелецькій школї в Меджілабірцях і як екстерный робітник Містьского центра културы в Меджілабірцях.

У 1990 роцї заложыв Сполочность Енді Варгола і в роцї 1991, вєдно з братом Енді Варгола – Джоном Варголом і презідентом Варголовой надації в Ню Йорку Фредеріком Гюґесом заложыв Музей модерного уменя Енді Варгола (первістна назва была Музей модерного уменя родины Варголовых).

Меджі ёго інтересы належыть музика і одборна література. Є автором многых композіцій сценічной музикы і співанок про дїти і молодеж, а тыж 5 моноґрафій о музеоедуколоґії, Енді Варголови і сучаснім уменю. Выдав 3 зборникы поезії у словеньскім і русиньскім языку. Є автором многых статей у різных медіях дома і за граніцями отчізны, котры ся занимають уменём, выховов і културов вообще. Америцькым біоґрафічным інштітутом в США быв вецераз оцїненый за роботу в уменю і освітї. Ёго мено є уведжене в 6 енціклопедіях дома і в загранічу.Є лавреатом Меджінародной премії Треббія 2017.

Розговор із Михалом Бицком  (скороченый)

Д. Б.: А што Твої колеґове в роботї? Тадь мусять знати, же тот Бицко ся жертвовав про заложіня субєкту, котрый їм дає роботу!..

М. Б.:  Я ся не жертвовав зато, жебы дахто дістав роботу і под. Жертвовав єм ся про взник музею Енді Варгола, а то є вшытко...

Д. Б.: В умелецькій і културній громадї Твоє мено резонує ... Каждый знать, што єсь зробив, каждый знать, вдяка кому ся стало знаме ваше місто, але і край, і републіка ... Знам, же Твоє мено є в многых публікаціях і енціклопедіях ... Часто путую по світї і стрїчам ся з кураторами і умелцями, у котрых маш решпект і почливость ... Здасть ся Ті то, самособов, же не чуєш потребу узнаня і под.?                      

М. Б.: Не задумую ся над тым ... В послїднім часї єм сі зробив такый частковый авдіт у своїм жывотї і выселектовав єм дакотры реалії, котры єм задефіновав як збыточны. Зістало мі то, што мам у почливости і кого мам в почливости ... То є днесь про мене основов моёй філозофії бытя. Барз мі в тім помагать отець духовный, мій сповідник і приятель о. Мефодїй Біланчік, представитель Чіну св. Василія Великого ... Нашы розговоры мі помагають на моїй пути жывотом. Уведу приклад. Познав єм барз добрї вызначного ученого, універзітного професора, котрый выховав десяткы молодых ученых, помагав при створёваню сістемы нашого высокого школства, мать десяткы оцїнїнь з цїлого світа, а кедь пан професор став пензістом, не спомянув сі на нёго скоро нихто. Нашто му давали тоты оцїнїня, кланяли ся му про ёго научны способности, кедь днесь не знають му прийти на мено ... Люде мають страшно коротку память на то добре, што про них было зроблене ... Зато я нїґда не чекав, не чекам і не буду чекати на ниякы премії, оцїнїня і іншы „єдноразовкы“. Моя бабка говорила: „Правы партізане повмерали, абы тоты, котры ся ховали за буком, на трібунах стояли ...“ Думам сі, же то платить все!

Д. Б.: Став єсь ся емерітным презідентом Сполочности Енді Варгола і дале єсь главным куратором ММУЕВ у Міджілабірцях. Як ся позераш днесь на музей і на ёго будучность?

М. Б.: Выконным презідентом СЕВ і директором ММУЕВ ся став Мґр. Мартін Цубяк ... Вірю му, бо є то способный молодый вытварный теоретік і куратор, зарезоновав уж і в загранічу ... Здобыв добре мено і у віцепрезідента Фундації Енді Варгола в Ню Йорку, перешов фалаток світа, мать за собов десяткы добрых проєктів, і в публікованю є актівный. В тым віджу істоту сучасности музею ... Будучность? Кедь талент, способности, охоту, професіоналность, розум не забє урядницька глупость і збыточна бірокрація і політізованя, ММУЕВ мать будучность. Кедь буде наспак, стратить „значку“ в назві – мено Енді Варгола. В тім  припадї то буде уж лем обычайна „културнно-освітня інштітуція“, а не музей Енді Варгола. За тото суть одповідны тоты, котры з позіції справцї засягують до музея і часто віджу, же суть то засягы ділетантьскы і початок ліквідації єдиного музею Енді Варгола в Европі а першого у світї. Факт, же тот музей єм заложыв як єден із тройцї (Джон Варгола, Фред Гюґс і я) є про мене жывотным успіхом, і факт, же єм го многы рокы „тримав над водов“ і дістав до свідомости світа є моє цїложывотне оцїнїня і дїло. Ці ся то дакому любить, або нїт! Недавно єм у розговорї з МУДр. Штефаном Сотаком, котрый є моїм „медициньскым радцём“ і доктором, высловив речіня: „Штефане, я уж у віцї, кедь потребую лем здравя і покій!“ Він мі на то одповів: „Маш то, лем сі то мусиш усвідомити і брати то як факт!“ То бы єм поужыв і як „епітаф“ ... (сміх ...).

Д. Б.: Михале, не хочу то далшым можным вопросом попсути ... тото Твоє закінчіня ... Тримлю Ті пальцї і дякую за розговор.

 

Мала історія Музею модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях

Выникнутю Музею модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях передовали выставны актівіты, реалізованы Михалом Бицком, ПгД., найперше в Малій ґалерії Клубу приятелїв вытварного уменя при вытватнім одборї Народной умелецькой школы в Меджілабірцях і пізнїше Сполочности Енді Варгола в Меджілабірцях. Почас екзістенції той інштітуції в часї бывшого політічного режіму Михалови Бицкови, ПгД., ся подарило позберати дость много документів і автентічных матеріалів о жывотї і творчости Енді Варгола, котры днесь суть частёв збіркового фонду і архіву музея.

Офіално музей быв створеный Міністерством културы Словацькой републікы в роцї 1991, од 1. апріля 2002 є в зряджовательскій позіція Высшого теріторіалного цїлку Пряшівского самосправного края.   В роцї 1973 Михал Бицко першыраз ся стрїтив ся з меном Енді Варгол почас высокошкольскых штудій з боку проф. Івана Нестора Шафранка.

У 80-тых роках по скінчіню штудій, кедь Бицко робив у Меджілабірцях як учітель, дале глядав, бадав по інформаціях о америцькім поп-артовім умелцёви Енді Варголови і ёго корїнях. Посередництвом Любіцї Противняковой  ся дізнав о бабцї Еві Безаковій, котра была наймолодшов сестров Ендіёвой мамы Юлії, же жыла в Миковій. Здобыв першы родинны фотоґрафії і корешпонденцію Варголовых і Безаковых. Владимір Противняк, манжел Любіцї, ся в США стрїтив із Ендіёвым братом Джоном Варголом. І так походжіня было підтверджене: родина походить зо села Микова на северовыходї Словакії. 22. фебруара 1987 у Ню Йорку вмер Енді Варгол.

1987 Джон Варгола навщівив свою родину на выходній Словакії. 16. септембра ся особно з ним стрїтив Михал Бицко і запропоновав му, жебы поміг здобыти даяку вытварну роботу Енді Варгола про даяку словацьку ґалерію, Джон Варгола обіцяв, же як віцепрезідент The Andy Warhol Foundation for the Visual Arts v New Yorku (Надація Енді Варгола про візуалне уменя в Ню Йорку) буде просаджовати тоту думку.

1988 зачала ся комунікація з данов надаціёв, котра жадала рокованя з офіціалнов інштітутціёв, найлїпше з музеём. Проходячі рокованя были овпливнены втогдышнёв політічнов і сполоченьсков сітуаціёв і приниманя западного уменя як дашто неґатівне і нежелане, зато многы інштітуції не хотїли і бояли ся вступовати до рокованя.

1989 Міхал Цігларж і Рудо Прекоп в януари надвязали контакт з Михалом Бицком. У юни реалізовали выставку поп-артовых ґрафік Міхала Цігларжа в Меджілабірцях, котра мала великый успіх. В септембрї прошла петіція за створїня музею, котру ініціёвали пражскы вытватници Міхал Цігларж, Алеш Найбрт і фотоґраф Рудо Прекоп. Окрем іншых вынамных особностей, петіцію підписав і втогдышнїй дісідент і быдучій презідент Чехословакії Вацлав Гавел.

Наслїдовало рокованя о реконштрукції старой пошты про потребы музея. Зачатком новембра Михал Бицко наіншталовав выставку о Енді Варголови, де были выставлены документы і пропаґачны матеріалы о Енді Варголови, были опублікованы факты о русиньскім походжіню умелця. Выставка была отворена 16. 11. 1989, сімболічно день перед нїжнов револуціёв. По падї тоталіты (17. 11. 1989) одразу о Варгола проявило інтерес веце інштітуцій і міст. 28. децембра 1989 быв схваленый штатут музею у Меджілабірцях.

1990 Джон Варгола другый раз навщівив Меджцілабірцї. Місто му удїлило честне обчанство, але одышов скламаный з поступу робот на реконштрукції будовы старой пошты. Одповідны функціонарї не забезпечіли єй. Позіція нюйорской  надації і єй презідента А. Л. Джіллеса была єднозначна – ку пожычіню образів Енді Варгола може дійти лем по докінчіню просторів про музей. 22. марца 1990 была створена неполітічна і нештатна Сполочность Енді Варгола (СЕВ, SAW).

В апрілю 1990 пройшла стрїча представителїв міста Меджілабірцї з презідентом надації Арчібалдом Л. Джіллесом в Ню Йорку. Делеґацію творили: Ян Бицко, Евґен Ґалишін, Михал Турок-Гетеш і Владимір Противняк. Рокованя было заміряне на офіціалну назву музею і комплікації з реконштрукціёв будовы.

1991 Містьскый урюд у Меджілабірцях дав до діспозіції музею новопобудованый Дом културы в Меджілабірцях, дві третины будовы дістав музей до поднайму. На управі інтерьєру брали участь Міхал Цігларж, Рудо Прекоп, Михал Бицко і архітект Штефан Пацак. Надація была інформована о приправеных просторах про музей.

У маю 1991 Пол Варгола (брат Енді Варгола) послав дакілько своїх образів і образы свого сына Джеймса як дарунок новому музею.

30. юна 1991 было святочне отворїня Музею модерного уменя родины Вархоловых  (ММУРВ, MMURW).

1. септембра 1991 Міністерство културы Словацькой републікы у Братїславі офіално створило музей як самостатный правный субєкт.

9. септембра 1991 было ракуськов фірмов доправлено 13 оріґіналів Енді Варгола до Меджілаборець. Дарунок допроводжовав Джей Шрайвр, втогдышнїй Варголів асістент, член Надації Енді Варгола про візуалне уменя в Ню Йорку.

5. oктобра 1991 одбыла ся святочна вернісаж  выставкы  Енді Варгол у краю своїх родічів. На вернісажі взяв участь і Джон Варгола, і міністер културы СР Ладїслав Снопко. Частёв споминаной выставкы была і выставка творів Пола і Джеймса Варголовых.

З Прагы быв одправеный шпеціалный влак до Меджілаборець „WARHOLTOUR“. Выставку попозерало выше 2 тісяч людей.

1994 року в Піттсбурґу выник другый музей на світї присвяченый Енді Варголови.

У 1997 назва музея ся змінила на Музей модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях (ММУЕВ, MMUAW).

1. aпріля 2002 ММУЕВ быв зряджовательсков листинов Высшого теріторіалного цїлку Пряшівского самосправмого краю вымедженый як надреґіонална, зберательска, научно-бадательска, културно-освітня інштітуція в музейнім і ґалерійнім діятельстві.

16. новембраa 2002 одбыла ся інавґурація 230 центріметрів высока скулптура Енді Варгола од  проф. Юрая Бартуса перед будовов музею.

22. юна 2006 Джеймс Варгола промовав свою книжку На навщіві у славного стрыка землёв із Миковой.

24. децембра 2010 умер Джон Варгола, старшый брат Енді Варгола, єден із закладателїв музея.

2011 року пoчас святкованя  20-роча заложіня музею была одкрыта памятна табла Джонови Варголови.

29. януара 2014 умер Пол Варгола, найстаршый брат Енді Варгола.

В роцї 2016 oславив Музей модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях 25. років од свого взнику. При тій нагодї музей навщівив сыновець Доналд Варгола зо своёв манжелков і сыном Енді.

 

Мґр. Арт. Даніел БРОДЯНІ, вытварный умелець і куратор

(Зо словацького языка перетлумачів А. З.)