16. 6. 2021: Словацькы Русины одсвятковали свій день на веце місцях

12-ый юн быв схваленый Світовым конґресом Русинів як День Русинів Словакії. Тот рік святкованя того русиньского праздника проходили на веце місцях. День Русинів Словакії собі припомянули медії і політіци.

Окрем цїлонародных святковань, котры орґанізовала Русиньска оброда на Словеньску – Містна орґанізація РОС в Меджілабірцях вєдно із містом Меджілабірці, кедьже РОС є членом Світового конґресу Русинів, тот рік проходили святкованя на далшых трёх місцях.

В селї Збой, Сниньского окресу, День Русинів зорґанізовав Мужскый співацькый колектів Русинія. Ґрекокатолицька харіта Пряшів в сполупрацї з орґанізаціёв Pro Ruthenia зорґанізовали святкованя у Свіднику. У Свіднику в рамках святковань одслужена была і панахіда на гробі Александра Павловіча. Музей Спіша в Спішскій Новій Всі так само тот рік зробив културный проґрам ку Дню Русинів, і тым ся першыраз тото свято праздновало нелем в Пряшівскім, але і в

Кошіцькім самосправнім краю.

Святкованя в Меджілабірцях

Главны святкованя, орґанізованы Русиньсков обродов, зачали вже в пятніцю, 11-го юла 2021-го року, коли были положены квіткы на гробі Адолфа Добряньского в Чертіжнім.

День Русинів у Свіднику. Коло гробу Александра Павловіча одслужыли панахіду.

В суботу ся зачінало святочнов процесіёв містом Меджілабірцї од Містьского уряду і ішло ся ку будові Културного дому, де ся положыли квіткы ку памятній таблї, котра припоминать 1-ый Світовый конґрес Русинів, якый одбыв ся якраз в тій будові у 1991-ім роцї. Участныма того святочного акту были председа РОС Мартін Караш, і Владимір Противняк, котрый є секретарьом Світового конґресу.

Пак в салї културного дому святочно одкрыв ся День Русинів Словакії. З приговорами выступали высше споминаны, але участны могли выслухати вдяка відео записам і приговоры презіденткы Словацькой републікы Зузаны Чапутовой а премєра Едуарда Геґера. На святкованю была прямо участна Вероніка Ремішова, підпредседкыня влады СР і єдночасно міністерка інвестіцій реґіоналного розвитку і інвестіцій, котра в тот день мала в реґіонї стрїчу зо старостами. Тота так само приговорила ся участным.

По офіціалній части наслїдовав културный проґрам, в рамках котрого выступали дїти з основных і матерьскых школ в Меджілабірцях, ФК Сосна із Збійного, ґрупа

Пінязї де? із Свідника, Барвінок з Камюнкы і ФК Вігорлат зо Снины.

Театер зробив пєсу про радіо

Потїшуючім фактом є, же День Русинів Словакії собі своє місце вже нашов і у медіалнім просторї. На централных святкованях в Меджілабірцях не быв лем редактор русиньской редакції Народностно-етнічного высыланя Радія Патрія Давід Палащак, котрый робив матеріал про наше высыланя у верейноправнім радію, але так само пришов і штаб Словацькой телевізії, котрый зробив жывый вступ із святковань до главных новин, котры телевізія высылать о семій вечур.

Коло памятной таблы, котра припоминать 1-ый Світовый конґрес Русинів.

День Русинів припоминало собі цїлоденным высыланём Радіо Реґіна, што є єдені із округів верейноправного Словацького радія. Проґрамы, котры высылало, были заміряны на Русинів. Вечур ся по довгых роках, коли была „позаставлена“ выроба драматічных проґрамів русиньского высыланя, в ефірї появила премєра новой радіовой пєсы Домашнє гнїздо, ктору з нагоды Дня Русинів приготовили акторы Театру Александра Духновіча в Пряшові. Пєса Михала Балажа была як театрална інсценація одпремєрована нашым театром у 2018-ім роцї.

Будьте горды на свою ідентіту

В остатнїх двох роках можеме відїти, же День Русинів Словакії припоминають собі і словацькы політіци. Презідентка Зузана Чапутова відео зо желанём дала на свій офіціалный фанпейдж на сітї Facebook і з русиньскыма тітулками. Відео Канцеларія презідента СР загнала і орґанізаторам події в Меджілабірцях.

„Барз ся тїшу, же тот рік святкованя Дня Русинів Словакії може по довшім часї проходити нажыво і же богатый културный проґрам є приготовленый в Меджілабірцях, в Збою, в Спішскій Новій Всі і в далшых містах. Поздравую Вас всядыль, де сьте! Будьте горды на свою ідентіту,“ говорить презідентка у відеу ку Дню Русинів.

„Із нагоды днешнёго дня бы єм рада подяковала і людям заанґажованым в русиньскых културных і освітнїх інштітуціях ці обчаньскых здружінях за утримованя і розвиваня русиньского языка і културы, а то і в такій тяжкій сітуації, котру зо собов пандемія принесла. Дякую вам за тоту намагу, котров робите із Словакії місце, де ся каждый може чути повноцінным,“ продовжовала презідентка з тым, же на кінцю Русинам зажелала шумный День Русинів по русиньскы.

Премєр Словацькой републікы так само загнав своє желаня орґанізаторам в Меджілабірцях, но на свій профіл на відео не дав. На кінцю свого приговору Русинам желав по нашому „На многая і благая лїта!“

Русинам зажелав і уповномоченый

Уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны і етнічны ґрупы Ласло Буковскый собі так само припомянув русиньске свято.

„Днесь святкує третя найвекша народностна меншына на Словакії. Припоминать собі свою минулость, традіції і свою богату културну дїдовизну. Знаме, же недавна історія была односно Русинів мало прязна. Почас періоду соціалізму была з боку державы спохыбнена і сама екзістенція той меншыны,“ написав Буковскый.

В проґрамі представили ся і найменшы школярї

„Но за остатнї рокы ся подарило в културній, освітнїй, але і в области аплікації языковых прав, маркантнїше звидительнити і укрїпити позіцію русиньской меншыны. З позіції уповномоченого є моёв пріорітов забезпечіти штонайшыршы можности хоснованя русиньского языка і просаджіня двоязычности. Думам, же ся нам подарило наштартовати процесы, котрым ся дарить звидительнити русиньскый язык як в урядній комунікації, так і у візуалній формі‟, продовжовав дале.

„Належати ку народностній меншынї не є лем о минулости і фолклорї. Мати ясны цїлї і візії є ґаранціёв захованя і розвитку ідентіты – тото жычу і нашым Русинам,“ закінчів свій поздрав Русинам Буковскый.

Русиньске свято припомянув собі і бывшый уповномоченый про ромскы комуніты Абел Равас. Тот о Русинах написав, же іде о меншыну, „котра є на Словакії дома барз довго, і є выняткова своёв културов, реліґіёв, языком, а часто і поглядом на дїла.“

Равас вірить, „же в будучности знаме як країна іщі веце помочі ку утриманю той унікатной културы главно в молодшых ґенераціях.“

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР. Фото: Томаш Михал Бабяк.