18. 8. 2017: Проблем з ідентіфікаціов

На выставцї Адалберта Ерделія, котра є моментално в Пряшові, єм быв уж двараз. Окрем того, же ня заінтересовала ёго творчость, заінтересовало ня іщі штось інше, о чім єм мав потребу побісїдовати з персоналом Шарішской ґалерії. Нажаль, спокійность вызерать іншак, як тото, з чім єм одходив по другій навщіві з ґалерії я.

 

Окрем образів, суть на стїнах ґалерії інформачны панелы, котры описують історічны факты зо жывота Ерделія. Но, кідь є вшытко, што там можеме найти, історічным фактом? Ґалерія ся потребовала выразити і ку тому, як то властно з Ерделіём є односно ёго походжіня, а там веце як фактами, помогла собі історічныма маніпулаціями. На панелї, котрый пише о народности Ерделія, суть лем якысь в молзї закрыты пусты слова о тім, же як є то з народностёв Ерделія є тяжко повісти, бо ку тому вызначному представителёви підкарпатьской школы малёваня голосять ся і Русины, і Мадяры і Українцї…

 

Не дало мі і так єм ся позвідав робітнічкы музею, о што з тым панелом властно іде. Самособов повторяла мі лем то, што ся може чоловік дочітати і на інформачных панелах. Же ся народив у русиньскім селї, же ся народив як Іван Гриць, но і же ёго отець, пересвідченый мадярон, дав переписати цїлій родинї мена і призвіска, но і же по войнї была сітуація така, же были лем Українцї і тоты го, самособов, зачали брати за свого умелця і так далше. Вшыткы стары факты, но котры на реалности нич не мінять. Опросив єм ся іщі раз, чом є проблем дефіновати ёго народность, кідь сама говорить, же ся народив як Іван Гриць, же ся народив в русиньскім селї на Підкарпатю. Дістало ся мі одповідї, же ґалерія тото не рїшать, лем інформує, же ся ку нёму голосить веце народностей.

 

Кібы то ґалерія не рїшала, ани я бы єм не мав потребу то рїшыти. Кібы не писала нич о ёго народности, было бы то може чудне, але брав бы єм то без коментаря. Но то, же інформачны панелы пишуть одкыль быв, як пришов ку мадярьскому мену і призвіску, і же тяжко повісти, властно, кым быв, бо ся ку нёму голосять і такы і такы, і сам в тім може не мав ясно, то вшытко не говорить о тім, же ґалерія тот вопрос не рїшать, а навспак, же го рїшать.

 

Покля Геннадій Москаль на одкрытю намістя, котре теперь несе мено Енді Варгола, говорить єдну велику копу блудів, циґанить о тім, же быв „америцькый умелець україньского походжіня,“ же быв „Русин-Українець,“ бо походив із „лемківского села Микова“ (з трёх высловів єден із половины правдивый, кідьже быв америцькым умелцём), то чоловіка мерзить, но на то сьме предці на Українї звыкнуты. Вопросом лем є, нашто давають честь чоловіку поменованём по нім намістя, кідь ани не акцептують ёго досправдове походжіня і выдумують о нім новы народны україньскы „казки“.

 

Но покля іщі і в році 2017 на Словакії, де суть Русины узнаным народом, професіоналны інштітуції ідуть оперовати тым, же знате, голосять ся ку нёму і Українцї, і так не можеме написати, же быв Русин, і навеце то арґументують тым, же знате, як то было по войнї, та є то важнїше і смутнїше.

 

Є інтересне, же покля ся будеме бавити о будьякім умелцёви, котрый мав будьяке походжіня, од Словаків аж по Ескімаків, не буде проблем дочітати ся наприклад і в рамках выставкы о ёго походжіню. Проблем є дізнати ся лем о походжіню вызначной особности русиньского походжіня. Втогды нераз нелем на Українї, але і в державах, котры Русинів узнають, різным способом „формує ся правда“ з тым, же кідь собі го хочете мати за Русина, можете, але не берьте іншым право мати го за свого.

 

Проблем ідентіфікації Русинів тырвать доднесь. Доколи з тым прімітівізмом будеме мусити вести бой, зіставать і 28 років по роспадї комуністічного режіму, вопросом.

 

Петро МЕДВІДЬ