19. 10. 2018: Аґата Пілатова ославила 80-ты народенины

Хоць народжена в Ужгородї, векшыну свого жывота жыє в Празї, котра ся їй стала новым домовом по анексії Підкарпатьской Руси Совєтьскым союзом. Довгорічна новинарька зажыла і рокы чехословацькой нормалізації, почас котрых не годна была выконовати свою роботу.

Дочекала ся зміны режіму, свого навернутя ку журналістічній роботї, а што найглавнїше, дочекала ся і нового возроджіня свого народа, і стала єднов з найактівнїшых особностей в русиньскім русї по 1989-ім роцї на теріторії днешнёй Чеськой републікы.

 

Дїтина учітелїв

Народила ся Аґата Пілатова 17-го октобра 1938-го року в Ужгородї до родины русиньскых учітелїв. Учітельска традіція той родины іде аж на зачаток 19-го столїтя, кедьже отець матери Аґаты Пілатовой – Штефан Дудіньскый, котрый быв ґрекокатолицькым священиком, учів, даякый час робив і директора, в Ужгородьскій учітельскій семінарії. Мама была учітельков у матерьскій школї. Отець Аґаты Пілатовой – Штефан Чегілі быв пересвідченым чехословакістом і думав, же тото найлїпше, што стрітило Підкарпатьску Русь, было приєднаня до складу Чехословакії.

В тридцятых роках выступав у кошыцькім радію про Підкарпатьску Русь і выдав много політічно-освітнїх і културных лекцій на тему чехословацькой державности. По тім, што Совєтьскый союз анектовав Підкарпатя, родина не прияла совєтьске обчанство і схосновала можность, котру давав договор меджі Чехословакіёв і Совєстьскым союзом о оптації до Чехословакії. І так од 1947-го року зачала жыти родина в Празї.

 

Новинарьске діяльство

В головнім містї втогдышнёй Чехословакії выштудовала Аґата Пілатова чеськый язык, журналістіку і естетіку на Філозофічній факултї Карловой Універзітї Карловій і здобыла тітул доктора філозофії. У 60-ых роках зачала робити новинарьску роботу. Но в роцї 1968, коли проходила тзв. Пражска ярь, ся многыма статями анґажовала в демократізачнім процесї, по інвазії войск Варшавского договору анґажовала ся і в протестах проти совєтьской окупації Чехословакії. І так в роцї 1969 мусила з новинок одыйти і далшых 20 років мала заказ публіковати.

До медій вернула ся Аґата Пілатова в роцї 1989. Робила в деннику „Práce‟, як ведуча внутрїшнёполітічной і културной рубрікы, много років была шефредакторков часопису „Týdeník Rozhlas‟. Як публіцістка занимать ся главно філмовій, телевізній і літературній крітіцї і музицї. Так само много публіковала о своїй родній землї – Підкарпатьскій Руси.

 

В русиньскім русї

Од 1990-го року Аґата Пілатова редіґує часопис „Podkarpatská Rus‟, котрый выдавать Общество приятелїв Підкарпатьской Руси (Spolek přátel Podkarpatské Rusi). В роцї 1990 вєдно із Др. Яроміром Гожецом тото общество співосновала. Орґанізація є і членом Світового конґресу Русинів за Чеську републіку.

До общества од зачатку основателї хотїли здружыти Русинів, котры жыють в Чехах, но і Чехів, котры ся на Підкарпатю народили, мають ку тій землї особны одношіня, або їх інтересує історія, култура, памяткы ці природны красы. Общество анґажує ся головно в актівностях културных і освітнїх, выдавать споминаный часопис і книжкы, робить выставкы, бісїды, промітаня ці лекції. Пошырює інформації о Підкарпатьскій Руси, має снажіня підпорёвати Русинів, котры приходять із той теріторії на Чехы і є, як уж сьме споминали, членом цїлосвітового русинького руху.

За помалы трёма десятками років роботы того общества, є і робота Аґаты Пілатовой, котра наперек свому красному віку, іщі все є актівнов особов, котра давать великый вклад до русиньского руху. На многая і благая лїта, панї Аґато!

Петро МЕДВІДЬ, лем.фм