2. 5. 2017: Удварі має памятну таблу. Русиністіку не обновили

На універзітї в мадярьскій Ніредьгазї была 25-го апріля 2017-го року одкрыта памятна табла Іштванови Удваріови, основателёви русиньской філолоґії в Мадярьску. Подія проходила з нагоды одкрытя україньской філолоґії. Русиністіку на універзіті не обновили.

Україністіка не є в Ніредьгазї першыраз. Катедра українськой і русиньской філолоґії, котру засновав якраз Іштван Удварі, діяла на універзітї в Ніредьгазї од 1992-го року аж до року 2013. Тота інштітуція давала можность робити науковы баданя з україністікы і русиністікы в Мадярьску. До 2005-го року, коли умер, быв єй ведучім професор Удварі. Офіціалнов причінов закрытя катедры у 2013-ім роцї мав быти переход універзіты на Болоньску сістему высшой освіты. По штирёх роках ся україністіка в Мадярьску обновлює, але без русиністікы. О обновлїня україністікы мав ся причінити сам премєр Мадярьска Віктор Орбан, котрый на основі тото, же мадярьска меншына має свою высокошкольску освіту на Українї, хотів дати єднакы условії про україньску меншыну в Мадярьску. Ведучов нововыникнутой катедры є Вікторія Штефуца.

На одкрытю катедры і памятной таблы были офіціалны представителї властей Мадярьска, Ґенералного конзулату Україны в Ніредьгазї, міста і далшых орґанів обидвох держав, як і представителї україньской і русиньской народностных меншын в Мадярьску. Памятна табла, котра є писана лем по мадярьскы, была фінанцована україньсков і русиньсков меншынами.

Іштван Удварі

Славіста і педаґоґ Іштван Удварі народив ся 14-го юлія 1950-го року в селї Торнёшпалца в Мадярьску. У 1975-ім роцї закінчів Універзіту Лайоша Кошута в Дебрецінї, доктором філозофії быв од 1986-го року. Професуру здобыв у 1995-ім роцї. Од року 1997 быв членом Мадярьской академії наук. Удварі од 1982-го року выкладав російскый, україньскый і русиньскый языкы на Высшій педаґоґічній школї в Ніредгазі, де пак засновав Катедру україньской і русиньской філолоґії.

Інтересовав ся аналізов русиньскых текстів, головно тых, котры односны суть ку періоду до 19-го столїтя, і котры ся му подарило найти в мадярьскых архівах. Удварі окрем іншого приготовив до друку дакілько томів рукописів русиньского історіка Антонія Годинкы, репрітны выдань букваря Мануіла Ольшавского, букваря Івана Куткы і много далшых. Так само працовав над языком і літературов Русинів Войводины. Як і іншы славісты комуністічного періоду, Удварі смотрив наперед на Русинів у контекстї українськой културы, но по 1990-ім роцї принимав Русинів за окремый народ. Професор Іштван Удварі умер в Ніредьгазї  9-го новембра 2005-го року во віцї 55 років.

Жрідло фотоґрафії: Михаіл Капраль.

П. М.