21. 9. 2018: Велике переселёваня народа

Все то в медіях вызерать так сімпатічно. Словацька влада прийде до даякого реґіону в рамках выїздового засїданя влады, обговорять ся проблемы в реґіонї, пороздїлюють ся грошы. Одказ є ясный: Ходиме меджі вас і думаме на вас. Но кедь ся чоловік посмотрить на детайлы, увидить лем кампань плачену із державного розрахунку.

Перед часом так влада засїдала в Меджілабірцях. Тот тыждень у Свіднику. Меджілабірцї суть окрес із найвекшов кількостёв Русинів подля послїднёго списованя населїіня, коло 60 процент, Свідник має так само в окресї много русиньскых сел і саме місто выникло із двох русиньскых сел – Вышнёго і Нижнёго Свідника. Як єден, так і другый окрес десяткы років терплять высоков безробітностёв, кедже фабрикы із минулого режіму перестали єствовати і жадного нового інвестора жадна словацька влада до русиньскых реґіонів не знала притягнути. Покля є днесь цїлословацька безробітность на уровни під 5,5 процента, у Свіднику є то коло 12 процент. І якраз тоты чісла свідчать о тім, же выїздовы засїданя суть барз дорога кампань, но не рїшіня проблемів у реґіонах, де жыють Русины.

Влада у Свіднику роздала 1,25 міліона евр. Премєр Пеллеґріні дав 5 тісяч евр і про наш ансамбель Маковіця. Похвалив го як добрї діє, як выховлює у дїтей почливости ку традіціям, і він собі то барз цїнить. Но премєр бы ся мав сам себе позвідати, ці о такых 15 років іщі обще даякы дїти будуть у Свіднику, або тото місто буде вызерати подобно, як уж теперь дакотры нашы села, де молодого чоловіка памятають може так, як і сотворїня світа.

 

Сам премєр в рамках пресконференції говорив, же одколи зачали ся повнити акчны планы про нейменше розвинуты окресы, котрыма суть в рамках Словакії дякуючі братіславскому неінтересу і русиньскы окресы, подарило ся в окресї Свідник вытворити 638 робочіх місць. Притім окрес має понад 32 тісяч жытелів і моментално ся безробітность тримле на 12-ёх процентах. Чісло 1418 робочіх місць бы влада хотїла досягнути до року 2020. Лемже, то не може прийти жадна кріза і мусять быти інвесторы, котры там штось будуть хотїи одкрыти. А кедь ся то і подарить, і покля кріза не буде, потім треба раховати з тым, же і кедь знижыть ся безробітность у Свіднику, якбач і на цїлій Словакії буде низша, як теперь, і так Свідник іщі все буде окресом зо середнїм чіслом безробітности высшым, як будьде напрямом на запад. Вопросом так само є, хто довтогды буде у Свіднику чекати за роботов.

Же влада робить веце кампань, як досправдовы сістематічны рїшіня, є шумнї відїти і на высловах премєра у Свіднику односно дотації про нового інвестора, з котров ся похвалив. З радостёв домашнїм оголосив, же влада роздумує підпорити кітайского інвестора, котрый выраблять куфры, сумов 430 тісяч евр. Інвестор вытворить 30, словом тридцять робочіх місць. О кілько ся знижыть безробітность? І як довго буде з такыма інвесторами тырвати наповнїня холем того чісла 1418 робочіх місць? І кілько то буде стояти державу – значіть вшыткых, што платять данї, грошей, кедь інвесторови, котрый дасть роботу трём десяткам, ся заспонзорує майже пів міліона до пріватного бізнісу?

Як до Свідника, так до Меджілаборець, але і обще до Пряшівского краю треба притягнути великых інвесторів, не людей, котры дають роботу може менше людям, як велика пекарня. Іншак тоты куфры, выроблены у Свіднику, будуть служыти лем на єдно, жебы ся спаковати Русинам і одыйти зо свого реґіону за роботов. А може ся вже ниґда не вернуть.

Перешли сьме до другой половины періоду меджі двома переписами населїня. Штораз веце буде треба задумовати ся над тым, што і як далше робити, жебы нашы чісла в далшім списованюі не ішли долов, а піднимали ся. Днесь на Словакії стоїме і перед вопросом, ці буде списованя проходити так як дотеперь, або ся схвалить нова методіка, з двома народностями, методіка, котра ся не звідать на материньскый юз

язык, лем на язык дїтинства або найвеце хоснованый. Така методіка, покля перейде, може вести ку хаосу і покля на то не звернеме увагу в кампанї і не поясниме людям, як треба выповнити документы, може то чіслу народности і чіслу носителїв материнського русиньского языка пошкодити. Но тото вшытко є іщі вопросом, хоць короткой, но будучности, бо методіку будеме знати аж кінцём рока. Будучностёв є і реалне чісло, кілько нас в роцї 2021 буде. Но єдно є якбач стопроцентно потверджене уж теперь.

І покля обгаїме свої чісла, дав бы Бог, жебы были высшы, якбач будеме свідками великого переселёваня народа. Мапа Русинів буде перерісована. Уж теперь знаме, же люди одходять до міст на западній Словакії, бо ту роботы не є, і то є тот лїпшый припад, бо многы одышли за граніцї. І покля не хочеме цалком прийти о свою історічну мапу – о свій історічный реґіон, потім нам не поможе кампань, в котрій ся роздавають міліоны на почеканя, а сістемовы рїшіня. Но бою ся, же велике переселёваня народа є уж так розбігнуте, же на такы рїшіня є дакус пізно. І бодай бы єм не мав правду.

Петро МЕДВІДЬ, жрідло: лем.фм

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.)