22. 10. 2016: Новый учебник лексіколоґії і словотворіня русиньского языка

(Рецензована публікація: ПЛЇШКОВА, Анна. Лексіколоґія і словотворїня русиньского языка. Пряшів: ІРЯК ПУ, 2015, 194 с., ISBN 978-80-555-1299-0.)

 

Авторков высокошкольского учебника, котрый є предметом рецензії є доц. ПгДр. Анна Плїшкова, ПгД., директорка Інштітуту русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові. Є одборнічков у сферї русиністікы на языкову ровину русиньского языка. Занимать ся в першім рядї історіов языка, соціолінґвістіков і словотворїнём. Стояла при кодіфікації русиньского языка, што было актом, мож повісти „захраны“, бо русиньскы діалекты были і суть огрожены великов і прудков асімілаціов.

 

Публікація вышла в рамках проєкту „Злїпшіня языковых компетенцій штудентів Пряшівской універзіты в Пряшові в языках народностных меншын“, до котрого были запоёны педаґоґове інштітуту з приготовлїнём учебных текстів, і было выданых 7 учебників про ефектівнїше штудіюм в штудійных проґрамах вшыткых ступнїв штудія, якы отварять Інштітут русиньского языка і културы.

 

Рецензованый учебник належить міджі першы окремы высокошкольскы учебникы русиньского языка, котры ся занимають конкретнов языковов ровинов. Про штудентів і шыроку публіку быв дотеперь единым учебником русиньского языка на Словакії „Сучасный списовный русиньскый язык“ (Ябур, В. – Плїшкова, А., 2009). Ішло о учебник, в якім были частково в куртости представлены вшыткы языковы дісціпліны доста зрозуміло, жебы быв текст приступный чітателям і неодраджовав їх од далшого датальнїшого штудія языкознаня.

 

Днесь маєме перед собов учебыник, котрый ся подробнїше занимать конретнов частёв языка, і є опроти першому компактнїшый. Концепчно мож бы го задїлити ід класічным учебникам лексіколоґії. Є штруктурованый так, же ся выхоснує при веце дісціплінах в рамках штудійных проґрамів ІРЯК. Великый принос видиме у вытворїню теорії в русиньскім языку, о яку ся мож операти при писаню научных робот. Авторка ся при конціпованю тексту іншпіровала роботами Ю. Фурдїка, Ю. Долнїка і В. Ябура. Учебник є родїленый на два головны цїлкы:

1. Лексікологія – де самостано выдїлила части лексікоґрафія і фразеолоґія.

2. Словотворїня.

 

В учебнику находиме опис лексіколоґії як научной дісціпліны, характерістіку проблемів одношїня в лексічно-семантічній сістемі, характерістіку з погляды походжіня і вжываня лексікы. Дале в самостатно выдїленых частях авторка представлює лексікоґрафію вєдно з розвитком русиньской лексікоґрафії і фразеолоґію вєдно з характерістіков русиньской фразеолоґії.

 

Окремы капітолы доповнюють задачі, за помочі якых сі чітатель може выпробовати ці добрї учебному тексту порозумів і так укрїплёвати свої знаня. За першов частёв є богатый список літературы, на яку ся мож операти при глубшім штудію проблематікы.

 

Самостатна часть є присвячена деріватолоґії, або словотворїню, як найважнїшій про язык дісціплінї, бо праві она помыгать розшырёвати засобу слов і дає концепцію якым способом в тім котрім языку новы слова творити. І позад той части є поміщеный великый список літературы.

Цїлково мож повісти, же учебник є сістематічный, компактный, лоґічно зложеный і зрозумілый, зато сі думам, же го штуденты оцїнять і буде про них великов помочов при штудію. Тексты в учебнику суть з формално боку добрї і преглядно  поміщены і вызначены. Поєдны терміны суть в учебнику не лем пояснены, але і приближены многыма прикладами. В учебнику находиме вызначіня тексту дефініції підфарбінём, но лем раз. Могли так быти в текстї вызначены і далшы дефініції.

 

За неґатівум поважую поужытя невгодного паперя, котрый при книжках каждоденной потребы не є барз приємный про очі і книжцї дає велику вагу а тым і не практічность при транспортї веце учебників. Но тото уже не было в компетенції авторкы.

 

На основі высокой фундованости авторкы, котру ясно выхосновала в рецензованій публікації, поважую тот учебник за лінґвістічно і педаґоґічно барз приносный. Учебник наісто найде своє вывжытя в далшых лінґвістічных выскумах і научных роботах не лем на Словакії але і за граніцями. Но в першім рядї є великым приносом про штудентів русиньского языка, учітелїв основных школ і про каждого, хто ся русиністіков, респ. русиньскым языком інтересує.

 

Mґр. Зденка ЦІТРЯКОВА, Інштітут русиньского языка і културы Центра языків і култур народностных меншын Пряшівской універзіты в Пряшові, Словакія

Script logo