23. 10. 2020. Медвідь на граніцї

Кедь єствовав желїзный занавіс, граніцї країн совєтьского блоку были обогнаны колячім дротом, в котрім была часто пущена і електрика. То, же ся не дасть перейти, не зрозуміли лем люде, але і звірята.

Пару років тому мі приятель бісїдовав о куріозній інформації, котра была десь в радію або в ґазетї.

Не знам кілько років по тім, што уж дроты не были окрасов граніць країн, якы перед тым належали до совєтьского блоку, пришли бадателї на то, же і звірята ся уж научіли, же ся дасть перейти на другый бік лїса. Лем єдно звіря, а думам же то быв медвідь, іщі все мав перед чаров, де колись быв плїт з електриков, решпект. Баданя были роблены на чесько-нїмецькій граніцї і требало пак далшы рокы, покля і медвідь зачав як Европан путовбати меджі двома теріторіями.

Куріозна інформація, на котрій сьме ся втогды щіро засміяли, є днесь знова актуална, кедь видиме запераня, одкрываня, і знова запераня граніць меджі нашыма державами. Лем днесь то не є медвідь, хто ся не дістане на другый бік граніцї, але зась лем чоловік.

Покля оцїнюєме остатнїх тридцять років, коли дішло ку возродному процесу Русинів по падї комуністічного режіму, треба ясно повісти, же тот рух бы не міг стати цїлосвітовым, покля бы не пришло ку одкрытю граніць, што ся іщі веце стало реалностёв по вступі нашых держав до Унії.

То, же докажеме в такій великій мірї сполупрацовати і як орґанізації в різных державах меджі собов, бы наперек тому, же днесь маєме інтернет і далшы средства, котры уможнюють комунікацію, не было можливым, кебы граніцї были заперты так, як сьме то знали до 1989-го року. Мож сміло повісти, же народный рух народа, котрый не має властну державу, є одказаный на одкрытый світ, іншак суть ёго цїлї і кооперація огрожены.

Днесь видиме, же державы заперають, одкрывають граніцї на основі того, яка є моментална епідеміолоґічна сітуація, што є, самособов, оправданым діянём. Но нас бы мало інтересовати, як ся з тым вірївнати в нашім русї.

Думам, же днесь можеме одкрыто говорити о тім, же орґанізація Світового конґресу Русинів, котрый бы мав одбыти ся в Польщі у 2021-ім роцї, є серёзно огрожена. Не може за то ани домашнїй орґанізатор – Стоваришыня Лемків, не може за то ани Світовый конґрес Русинів, ани Польща. Просто дішло ку неочекованій сітуації, і тяжко днесь ворожыти, ці буде в лїтї так злїпшена, жебы граніцї были одкрыты, жебы могли прийти делеґаты із вшыткых членьскых держав, жебы было дозволене орґанізовати так великый русиньскый форум.

Наперек тому, же за то нихто не несе вину, думам, же бы было треба зачати бісїдовати о такзванім „Б“ планї.

Планї, котрый бы пояснив, што робити, як продовжовати роботу конґресу, але і цїлково продовжовати у сполупраці русиньскых орґанізацій, што нас в остатнїх роках барз обогатило і што нас посунуло на новы уровни, кедь сполупраца, на яку сьме были звыкнены, буде даякый час неможна. В такій діскусії знова виджу, покля хоче быти конґрес меджінародным лідром руху, ёго незаступительне місце, і аґенду того тіпу бы уж мав зачати приготовлёвати.

Днесь є доста можливым сценарём, же по 30-ох роках, почас котрых ся конґрес од того в Меджілабірцях стрїчав реґуларно кажды два рокы, докінця і в часі, коли в бывшій Югославії была война, і мы сьме там мали своїх Русинів і свою членьску орґанізацію, буде мусити мати будь перерву, або лем якусь онлайн форму. Но омного векшу проблему виджу в тім, же порохом можуть запасти і неконґресовы контакты і сполупраці меджі Русинами в окремых державах, котры сьме будовали 30 років. І то бы сьме не мали допустити, а глядати і пропоновати рїшіня.

Покля їх не будеме глядати, покля їх не будеме ани хотїти найти, пак з нас може стане лем звірятко з нашого ербу, котре ся заставить перед небезпечнов чаров граніцї, і оберне ся, жебы ся му ніч не стало. Кілько пак років буде мусити перейти, жебы ся медвідь знова научів ходити на другый бік граніцї, є днесь тяжко повісти. Но реално на таке чеканя не маме часу.

Петро Медвідь, лем.фм, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Фото: Wikipedia. Языкова управа: ред. АРК в СР.