23. 12. 2016: Покровитель
Председа округлого стола Русинів Словеньска Мілан Піліп дістав на остатнїм засїданю платформы повіріня од членів, жебы доїднав стрічу з председом Пряшівского самосправного краю Петром Худїком. Цілём стрїчі мало быти обговорїня трёх пунктів: можность навчаня русиньского языка на середнїх педаґоґічных школах в краю, фінанцованя Театру Александра Духновіча і фінанцованя Піддукляньского умелецького „людового субору‟.
Петер Худїк є пряшівскым жупаном од року 2001, коли быв приятый закон, котрым ся Словакія подїлила на 8 країв і одбыли ся першы выборы крайскых депутатів і председів країв. Край ся часто хвалить тым, же є богатый на народностны меншыны, докінця при Пряшівскім самосправнім краї фуннґує комісія, котра є про културу і народностны меншыны. Худїк часто підписує покровительство на різны русиньскы културны події, нераз є на них і участным. Найвеце є го самособов відїти і на русиньскых селах в роцї, коли проходять вольбы. Втогды знать край дати на русиньскы села і деякы дотації. Могло бы ся відїти, же Худік собі Русинів цїнить. Но факты свідчать о дачім іншім.
Піліп хотїв із Худїком бісїдовати о спомянутых трёх темах зато, бо якраз тоты темы суть залежны і од ёго доброй волї або неволї. Є председом краю і в крайскім парламентї має векшынову підпору. Значіть, не мав бы проблем просадити то, на чім бы му досправды залежало. Но русиньскы темы му якбач аж так на сердцю не лежать.
Вшыткы три темы рїшыть край. Край є зряджователём середнїх школ. Ку діспозіції суть резултаты анкеты, котра была зроблена на пряшівскій середнїй педаґоґічній школї, в котрій ся цалком добре чісло штудентів выразило, же бы ся хотїло учіти русиньскый язык, дакус менше бы з нёго хотїло і матуровати, а докінця были і такы, котры бы ішли по закінчіню школы радо на русиньске село учіти до матерьской школы. Педаґоґічны школы суть в рамках Пряшівского краю іщі і в Гуменнім і Левочі. На вшыткы ходять і штуденты з русиньскых сел і є то потенціал, кібы штудовали наш язык, як дістати русиньскый материньскый язык до найосновнішой школской штруктуры, што бы могло одкрыти дверї тому, жебы з такых матерьскых школ потім родічі хотїли дати дїти до основых школ, де ся так само буде учіти русиньскый язык.
Театер Александра Духновіча в Пряшові і Піддукляньскый умелецькый „людовый субор‟ суть єдины професіоналны русиньскы інштітуції своёй сорты на світї. Так само, по змінї леґіслатівы, належать під край, котрый є їх зряджователём. Хоць суть то єдины на світї професіоналны русиньскы інштітуції, суть довгодобо фінанчно піддімензованы. Хоць суть то професіоналны державны інштітуції, мусять много раз, єднако як і обчаньскы здружіня, писати на свої проєкты – премєры ітд., ґранты, жебы вєдно із рахунком, котрый дістануть од краю, фінанчно выстачіли і могли робити професіоналну продукцію, котра ся од них очекує. Чекав бы єм од краю, котрый ся може гордити тым, же мать як єдиный на світї даякы такы інштітуції, котры му навеце роблять добре мено дома і у світї, дакус щіріше одношіня, но, нажаль, реалность є така, яка є. І є то ганьба.
Мілан Піліп так у тых справах ословив жупана Худїка зо жадостьов о стрічу і пропонованыма термінами. Одповідь пришла. Не пришла од жупана, пришла од чоловіка, котрый ся підписав лем ініціалами. В одповідї было, же председа краю мать в тых термінах уж іншы робочі обовязкы. І же ся мать Піліп обернути на Петра Крайняка, котрый є державным секретарём міністерства школства. Жадна пропозіція на іншый термін стрїчі. Просто – дайте нам покій.
Што мать Мілан Піліп рїшыти з Петром Крайняком із міністерства школства, кідь середнї школы має під контролёв край? І што мать обще рїшыти з Крайняком в справі театру і ансабмлю?
Петер Худїк без перервы панує як монарха в Пряшівскім самосправнім краї од року 2001. За ёго панованя русиньскый театер мусив обновити раз за сезону обовязково єдну україньску премєру. Быв ініціатором стрїчі, на котрій ся рїшыло, жебы сьме ся лем даяк добісїдовали у Свіднику з Українцями, і не робили два фестівалы – українізачный і русиньскый, а лем єден, де бы сьме были довєдна. Худїк, ани нихто з ёго адміністратівы, не быв валушный од 22-го апріля 2014-го року одповісти на писмо, котре му загнала Містна орґанізація Русиньской оброды на Словеньску в Пряшові, і в котрім Русины жадали, жебы на Зъєдиненій школї Тараса Шевченка в Пряшові, котра є з навчалным языком україньскым, і котра была трансформована із Ґрекокатолицькой руськой ґімназії, яку основав владыка Ґойдіч, учів ся і русиньскый язык, бо то была наша школа і доднесь там ходять і русиньскы дїти. Петер Худїк ани не мать інтерес стрітнути ся председом Округлого стола Русинів Словеньска, котрый є єдночасно і членом Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы за русиньску народностну меншыну, жебы з ним холем побісїдовав о тім, што бы хотїли Русины, якых найвеце в рамках Словакії жыє як раз в краю, котрого є главов.
Русиньскы орґанізації бы тото вшытко мали взяти до увагы і перестати Петра Худїка просити, жебы брав покровительство над подіями, котры роблять. Худїк не є покровителём Русинів в краю, котрому шефує, а навспак, вызерать то так, же му на них нияк не залежыть. І так бы сьме му мали перестати міджі нашыма людми вытваряти образ того, котрым не є.
Петро МЕДВІДЬ
