26. 5. 2017: Русиньска Карпатія Тібора Борского

„Карпатія – теріторія, де стороча жыли і іщі все жыють, вымерали і іщі все вымерають, асіміловали ся і іщі все ся асімілують Русины. Карпатія є теріторія на кінцю світа, де ся час справує іншак як інде. Раз іде, раз біжыть, раз ся заставить, раз ся верать назад… Карпатія є край, де Русины одпрадавна творили свою неповторну културу і давали тій теріторії характерістічный колоріт. Час на їх стромі поламлёвав скоро вшыткы конарї і они теперь чекають, коли прйде весна і ці дораняный і высыхаючій стром пустить новы обногы…“

Тыма словами в спередслові од русиньского поета, высокошкольского педаґоґа і тлумача Валерія Купкы зачінать книжка котра ся лем недавно діслатала на словацькый книжный торг. Фотоґрафічна публікація під назвов Карпатія (орґ. Karpatia) є твором словацкого фотоґрафа Тібора Борского.

Навернутя до минулости

Публікація обсягує фотоґрафії із 37-ох деревяных церьквей выходной Словакії. Автор ся тов книжков вертать до своїх штудентьскых часів. Борскый ся в роках 1965 – 1967 на северовыходну Словакію – краю Русинів, вертав много раз, очареный красов і унікатностёв церьковцей і намагав ся своїм фотоапаратом захопити їх колоріт і неповторность. Борского очарили нелем храмы, але і люди а оточіня, в котрім ся якбы заставив час. Фотоґрафії собі одкладав до „шуфлаткы“ і аж недавно, по роках, вырїшыв вернути ся ку ним і з вынятковостёв Карпатії ся подїлити із людми, пише ся в анотації книжкы.

В книжцї Карпатія, котра захоплює 60-ты рокы минулого стороча, домінує архітектура деревяных церьквей – інтерьєры і екстерьєры, аретефакты з них, но мож в ній найти і шыршый контекст: природу выходных Карпат, портреты людей, фотоґрафії із реліґійных обрядів, ці звычайного сільского жывота Русинів в карпатьскых горах. Навеце суть в книжцї приданы і фотоґрафії з того реґіону, котры были зроблены недавно, но в автором нешпеціфікованім періодї, неуточненых роках.

Книжку супроводить текст Валерія Купкы і попискы ку окремым фотоґрафіям суть двоязычно – по словацькы і анґліцькы.

 

Тібор Борскый

Тібор Борскый (Tibor Borský) народив ся в Братїславі в роцї 1939. Штудовав на Середній школї умелецького промыслу в Братїславі, пак на пражзкій Філмовій і телевізній факултї Академії музичных умень, на Катедрї філмового і телевізного образу в одборї умелецькой фотоґрафії. По закінчіню штудій фотоґрафовав „чехословацьку нову волну“. Співпрацовав на філмах вызначных режісерів, як Юрай Якубіско, Мілош Форман і далшых. Од року 1972 фотоґрафовав про нововыникнуте музичне выдавництво Opus. Присвячав ся многым жанрам фотоґрафії, но головно документарній і рекламній. Вытворив много обкладок про платнї вызначных чехословацькых музичных ґруп. Так само фотив про різны найвызначнїшы чехословацькы образковы часописы. О року 1972 є членом Союзу словацькых вытнарных умелцїв, днесь Здружіня словацькых професіоналных фотоґрафів при Словацькій вытнарній унії. Выставлёвав на многых колектівных і авторьскых выставках на Словакії і за граніцями.

Жрідло фотоґрафій: Tibor Borský: Karpatia, Petrus, Bratislava, 2016.

П. М.