4. 4. 2023: Жыва леґенда

Од новодобого „пробуджіня“ Русинів, зачатого по новембровій револуції (1989), перешло уж 33 років. Народный рух Русинів продовжує у своїм розвитку, а в сучасности уж можеме выменовати ёго конкретны выслїдкы, котры суть нелем слїдны в практічнім жывотї русиньской народностной меншыны, але ай зафіксованы в научных роботах як третє карпаторусиньске народне возроджіня. Меджі найвызначнїшых дїятелїв того руху честне місце належить Александрови Зозулякови. 

Того року Саша, як го фаміліарно звуть ёго приятелї, близкы і далекы знамы, святкує юбілей – сімдесят років (народив ся 6. 4. 1953 року). Основны факты, знамы з енціклопедічных гесел, суть каждому легко доступны і зато не будеме їх повторяти. Як історік бы єм ся радше подїлив з чітателём своїма поглядами на то, што робить Александра Зозуляка особностёв історічного значіня.

В тых прадавных про молоде поколїня часах якраз А. Зозуляк стояв у авантґардї карпаторусиньского возроджіня в бывшій Чехословакії. За пару днїв по баршановій револуції 17. новембра 1989 він ся став єдным із заснователїв Ініціатівной ґрупы Русинів-Українцїв за перебудову. Была то доба, коли орґанізованый сполоченьскый жывот Русинів у Чехословакії быв україньскым подля народной орьєнтації. А. Зозуляк через освіту собі тыж освоїв україньску ідентіту, но выслїдком ёго поступного уважованя было пересвідчіня, же выходославяньске жытельство, котре компактно жыє на северных і южных схылах Карпат і саме ся ідентіфікує як Русины ці Руснаци, є окремов народностёв.

Актівный прихылник ліберално-демократічных прінціпів звязаных із баршановов револуціов, котрый інштінктівно не акцептовав комуністічный тоталітарізм і соціалный конформізм, А. Зозуляк ся взяв за нелегку задачу – пересвідчіти громаду о потребі возроджіня русиньской културы, ідентіты і языка.

Нащастя про русиньскый рух, в особі А. Зозуляка суть унікатно споєны взацны рисы: талент умелця (маляря і писателя) і общественного дїятеля з глубокым чутём одповідности і з орґанізачныма способностями. Якраз послїднї знакы ёго характеру суть найглавнїшыма про лідера будьякого новозродженого руху, передовшыткым наміряного на популарізацію народности, заказаной понад штири десяткы років, як то было в припадї карпатьскых Русинів.

З незвычайнов жертовностёв А. Зозуляк дає свої творчі силы і орґанізачный талент дїлу, яке він поважує за прояв акту справедливости – карпаторусиньскому руху. А. Зозуляк уж як шефредактор україньскоязычных новинок „Нове життя“ ся снажив їх змінити на русиньскоязычны новинкы, в котрых ся іщі перед новембром 1989 зродила сторінка на діалектї Голос Русинів. В роцї 1991 він з ґрупов редакторів, нестотожненых з україньсков ідентітов, заложыв русиньскоязычны Народны новинкы (выходили 25 років) і часопис Русин (од авґуста 1990 выходить доднесь), котрых ся став шефредактором. У тїсній сполупраці з небогым Василём Турком і Русинами споза граніць А. Зозуляк быв ініціатором, сполузакладателём і актівным членом Русиньской оброды, Світового конґресу Русинів, ініціатором Першого конґресу русиньского языка, причім быв і актівным участником і орґанізатором кодіфікації русиньского языка. В области вытварного уменя ся записав до історії окрем іншого як орґанізатор Першого міджінародного біенале русиньскых малярїв, на котрім і сам выставлёвав свої образы. Тяжко выраховати вшыткы ініціатівы Русинів, в котрых быв А. Зозуляк заанґажованый, а то все в першій лінії.

Фактічно він одограв вызначну роль як у вшыткых аспектах роботы Русинів Словакії в 90-ых роках минулого стороча, так і в популарізації руху в іншых країнах, кедь быв на функціях председы і выконного секретаря Світового конґресу Русинів. Доднесь зістав шефредактором ряду публікацій: вже споминаных Народных новинок, Русина, а тыж інтернетовой сторінкы Світова академія русиньской културы на Словакії. Заєдно є найвекшым выдавателём русиньскоязычной літературы на Словакії, але ай за граніцями. На роздїл од іншых подобных серій публікацій, публікації А. Зозуляка ся зъявляють стабілно, бесперерывно почас веце як трёх десяток років.

Вшытка тота величезна і жертовна робота на благо свого народа выберать собі свою дань, часто на рахунок здоровя, особного жывота. Самособов, ту не можеме ани говорити о даякім фінанчнім зіску з роботы про властный народ. Наперек тому, конкретны досягнуты успіхы выкликують завість, нервозну крітіку, докінця ай росшырёваня неправд з цїлём діскредітації, а то з боку особ, выслїдкы роботы котрых суть похыбны або скоро ниякы. В такій атмосферї треба мати досправды нескуточну внуторну силу, абы знести ядовиту псевдокрітіку і інвектівы. На то треба нелем фізічну, але передовшыткым псіхічну силу, а тыж міцне пересвідчіня о справности дїла, котрому чоловік жертовав свій жывот. За тоту жертовность сьме глубоко вдячны А. Зозулякови. Конець-кінцїв, історія вшытко розоставлює і шорує на свої місця. Якраз з той прічіны наш дорогый приятель, а днесь уж ай учітель молодых, Александер Зозуляк, котрый славить свою іщі лем першу сімдесятку, вже ся став жывов леґендов. На многая і благая лїт, Саша!

х х х

З желанём міцного здоровя і далшых робочіх успіхів ся припоюють бывшы і сучасны колеґове і сполупрацовници, котры мали тоту честь, же од початку стояли і надале стоять коло юбіланта. В часах добрых і злых.

Проф. Др. Павел Роберт МАҐОЧІЙ, Торонтьска універзіта