10. 12. 2021: Потрібны планы, не біганя в колесї

 Кедь мыш бігать в колесї, є увязнена. 

Штатістічный уряд Словацькой републікы знова пересунув термін, коли має публіковати даны, з котрых бы сьме ся дізнали і то, кілько нас по послїднїм списованю є. Но грызти нас, а нелем Русинів на Словакії, бы мало дашто інше.

Кедь словацькы штатісты днесь бісїдують, же они не обіцяли, же в децембрї будуть публікованы даны, з котрых будеме знати і чісла членів народностных меншын, є то одкрыта лож. Штатістічный уряд вецераз, і мінімално раз так, же ся то дасть доглядати, декларовав, же в децембрї такы даны публікованы будуть.

Днесь уряд бісїдує, же даны о приналежности ку народностным меншынам будуть аж на ярь 2022-го року, місяць про істоту уж ани не уточнює. Хлопске бы было повісти, же не стигають, же просто з даякой причіны, найлїпше релевантной, не мають зроблене тото, што обіцяли.

Говорити днесь, же не повіли, што повіли, скорїше припоминать чеську приповідку Цісарів пекарь і пекарів цісарь, в котрій повість цісарь про чехословацьку телевізну публіку леґендарне речіня: Одкликую, што єм одкликав, і обіцям, што єм обіцяв. Лемже в тім припадї то ани не є смішне, кедьже од резултатів списованя залежыть творіня многых політік, котры дотуляють ся народностных меншын.

Наперек тому, кедь ся чоловік по тім, што ся на штатістів насердив, дакус успокоїть, кедь дакус зачне роздумовати, прийде на то, же то, чому бы сьме мали давати векшу увагу, не є дата, коли будеме знати резултаты.

Резултаты будуть. А главно, резултаты уж суть, лем мы їх іщі не знаме. Нїч на них в країнах, де перешло списованя, не зміниме. З певностёв можеме повісти, же можуть мати три варіанты.

Тота перша, найвеце оптімістічна, то варіанта, же у вшыткых країнах кікькости Русинів ся звекшыла. Хотїв бы єм быти такым оптімістом, але уж лем кедь ся помсмотриме на робочу міґрацію, в дакотрых країнах нам то може важно пошкодити. Другов варіантов є, тов найпесімістічнїшов, же стратиме на чіслах в каждій країнї. Было бы то велике скламаня, кедь смотриме на то, кілько роботы їся за остатнї рокы зробило, але вылучіти таку можливость не можеме. Асімілація, знова уж споминана робоча міґрація, цїлкова демоґрафічна сітуація в країнах Европы, то суть впливы, з котрыма тяжко боёвати.Третя можность, же в дакотрых країнах нароснеме, в дакотрых країнах стратиме. Кедьже не маєме кулю, з котрой бы сьме ворожыли, не будеме тіповати, в котрых країнах бы сьме могли нароснути, в котрых стратити, бо оно реалность може быти великым несподїванём.

Без огляду на то, коли резултаты будеме мати, а то абсолунто єдно, в котрій державі, а без огляду на то, котра з тых варіант буде правдов (знаме, же єдна бізовно), мали бы сьме обернути увагу уж теперь на то, што з тыма резултатами. Што з тым потенціалом, де бы сьме наросли, што з тов стратов, де бы сьме стратили. Просто, мали бы сьме обернути увагу на планы на далшых десять років.

Нажаль, треба сконштатовати, же русиньскы орґанізації о тім діскусію не ведуть. Не ведуть такы діскусії на державній уровни, в окремых країнах, а не ведуть їх ани в рамках цїлосвітового форуму, котрым є Світовый конґрес Русинів.

Лемже тото є якраз хыба. Мы бы сьме допереду мали знати, як схоснуєме, і як будеме розвивати потенціал в припадї нашого наростаня, припадно што будеме робити в тых країнах, де стратиме, як страту заставити, як мож рештартовати возродный процес, жебы ку далшому знижованю чісла не дішло.

На то нам не треба точны чісла зо списованя в окремых країнах, на то ся нам треба приготовлёвати уж теперь, бо чісла уж суть, лем мы їх іщі не знаме. І як бісїдує русиньскый класік Годинка, час гурше ги вода, а десять років, коли знова будеме мати „екзамен“ з нашой роботы, перейде барз скоро.

Кедь мыш бігать цїлый час в колесї, є то в даякій клітцї, де є увязнена. Іншак бы сама про таку дурачину ниґда не рїшыла.

Даколи мі то прийде так, же сьме увязнены в актівностях, котры робиме довкола тридцять років, і думаме, же то старчіть, і же є то іщі все актуалне. Не є. Біганя в колесї не є актуалне, не є ани інтересне.

Планы на то, як перестати бігати в колесї, де, што треба робити так або іншак в далшых роках, бы сьме мали мати вырїшены і ясны уж теперь. Без огляду на то, як нас резултаты мило або немило несподівають.

 

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.