10. 9. 2022: Екзамен із політічных дїл

Резултаты списованя будуть оцїнков професіоналїв.

Кус ня полюб, кус ня пусть, може так бы ся дало найкоротше описати лавірованя дакотрых войводиньскых Русинів меджі русиньсков ідентічностёв, і меджі їх любвов до україньского. Без огляду на то, якы мають мотівації, списованя буде окрім іншого оцїнков їх екзамену з політічных дїл.

Ніт, не заперайме собі очі перед тым, же історічно сьме мали меджі собов людей, котры были проукраїньского напряму. То проблем, котрый быв у каждій части Карпатьской Руси, а так само і в нашій діаспорї на нижній землї. Можеме глядати причіны, оправданя, історічны обставины, котры до того дотерли. Зрозуміня найти тяжко.

Но а уж нияк про тото не мож найти зрозуміня, кедь бісїдуєме о сучасности, а главно, кедь бісїдуєме о діаспорї, котра в часах, кедь мы офіціално єствовати не могли, они розвивали своє школство, пресу, професіоналны інштітуції, медії.

Наперек тому днесь видиме у Войводинї став, же коло корманю стоять не тоты, котры репрезентують першорядо Русинів і жаден іншый, лем русиньскый напрям серед нашой комуніты, але тоты, котры радо кокетують з україньсков амбасадов, і Україна їм „мати“.

Короткый історічный ескурз. Жебы было ясне. Мі жылы не торгать то, же такый Волошин перешов путь од мадярона аж по Українця.

То ёго выбер, або ёго паскудность, жебы стояти все там, де то має моментално выгоды. Докінця знаме, же ёго політіка была про Русинів на Підкарпатьскій Руси веце чуджа як своя, свідчать о тім ёго резултаты у вольбах. І кебы сьме ся не находили в сітуації по Мнїховскім дікдатї, коли уж тяжко было бісїдовати о демократічных рїшінях ці демократічных вольбах в Чехословакії, пак бы на свої найвысшы функції ниґда, ани здалека, не досягнув.

Но ту видиме іншый припад. В Сербії мають народностны меншыны свої націоналны совіты, а комуніта Русинів, котра все могла розвивати ся в рамках русинства, котра має велё такого, о чім мы в карпатьскім реґіоні можеме лем снити, без ґаранції, же даколи то в нас стане реалностёв, собі в демокраітчных меншыновых выборах выбере векшыну членів совіту таку, же собі на ню можуть припити в Кієві.

Vox populi, vox Dei, як бісїдує стара латиньска пословіця. Не мож одсуджовати то, як выберали люде. Мож ся задумати над тым, чом так выберали. Але ани єдно, ани друге не є теперь основне.

Основна є інша справа. В Сербії в октобрї буде проходити списованя жытелїв. О тім, же дакус нашы войводиньскы Русины придовго часу потребовали, жебы „оставити глубокый сон“, покля зачали з кампанёв, не будеме писати знова.

Но звернути увагу треба на факт, же покля в країнах як Польща, Словакія цїле русиньске дїятельство властно роблять лем безпрофітовы орґанізації, добровольници, актівісты, ентузіасты, тых слов із словаря чуджіх слов бы было до алілуя, в Сербії є офіціалный орґан – Націоналный совіт Русинів, і ёму підпорядкованы інштітуції, котры русиньске дїятельсво можуть мати як повноцїнну „роботу“.

І так без огляду на то, коли кампань в Сербії зачала, як зачала, і хто єй властно робить, ці тоты, што мають, або знова лем актівісты, треба ясно повісти, же резултаты списованя будуть і оцїнков „професіоналів“.

Ясне дїло, же дакотры факторы бы якбач не овпливнив ани тот найвеце прорусиньскый Націоналный совіт Русинів. Наприклад факт міґрації.

Але много овпливнити як совіт, так інштітуції ёму підпорядкованы, могли. А не лем роботов перед списованём, але цїлов своёв роботов за період од остатнёго списованя.

Значіть, главно што до совіту, резултаты, уж будьякы будуть, будуть і оцїнков їх екзамену з політічных дїл. З той словной еквілібрістікы, котру знають перед Українов хосновати, з того лавірованя меджі нами і Кієвом.

Не буду пророковати резултаты. Жычу Русинам у Войводинї, властно нам, вшыткым Русинам, жебы нас было веце, або жебы сьме холем не страчали на чіслах. Но думам, же є великов шкодов, же Сербія перенесла списованя на тот рік.

Бо кебы тото списованя зреалізовало ся подля плану минувшый рік, днесь бы може были резултаты. Даны, оцінка професіоналів, і може бы то дакус веце одкрыло очі людям при меншыновых вольбах, котры тот рік будуть проходити такой по списованю.

Так знова може стати ся, же голосовати прийдуть глухы і слїпы. Така наша – русиньска демокрація.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.