11. 8. 2023: Політіка споза мантінелїв

Хочу вірити, же така політіка не найде своє місце по вольбах.

Кедь в юли 2020-го року выменовала словацька влада втогдышнёго премєра Іґора Матовіча Мілана Яна Піліпа за председу Уряду про Словаків жыючіх в загранічу, може то быв про дакотрых шок. Тадь є Русин!

Притім ся не стало ніч ненормалне. Лем ся дотримав закон о державній службі, а так само антідіскріміначный закон.

В тім самім часї з дня на день із бывшого політіка SNS (Slovenská národná strana) і посланця парламенту за словацькых націоналістів Антона Гырнка став незалежный радник председы Народной рады Словацькой републікы Бориса Коллара. Пути тых двох людей ся по часї протяли, а не найкрасшым способом.

Што до Мілана Піліпа, закон о державній службі ясно пише правила, хто може у якій функції быти. Може найважнїшым условієм є, покля не рахуєме, же суть вылучены особы, котры мають запис в карнім реґістрї, жебы то быв обчан Словацькой републікы. Антідіскріміначный закон зясь ясно пише о тім, же нихто не може быти діскрімінованый на основі ёго реліґії, етнічного походжіня, расы, сексуалной орьєнтації, політічного пересвідчіня і так далше. А не може му то бранити у выконованю роботы, фунцкії.

Зато выменованя Піліпа за председу Уряду про Словаків жыючіх в загранічу могло быти шоком про дакотрых, котры доднесь не довидїли дале як за властный двір, і кричать „Slovensko Slovákom‟, як кебы народностны меншыны, котры жыють на тій теріторії цїлы столїтя не были ничім. Но реално то было лем дотримованя законів Словакії.

Бо нихто не спохыбнив, же Піліп сповнив условія быти у тій функції, котры выжадує закон о державній службі, но і подля антідіскріміначного закона нихто не має право приступати ку Піліпови на основі того, же є Русин.

Кебы не быв актівно залученый до русиньского руху, нихто бы о тім може ани не знав, же є Русином, а нихто бы ся го на ёго походжіня ани не міг подля закона просити.

Самособов, мы знаме, же націоналістів, і того „бывшого“, котрый пак зачав грати роль незалежного одборника, якый знать порадити председови парламенту, тото барз тискало на пятї. Русин в урядї председы загранічных Словаків! А не быв то лем „домашнїй одбой“ проти Піліпа. Партізана бы сьме нашли наприклад і в Польщі. Заінтересованы знають.

Піліп быв на кінцю юна того року одкликаный новов урядницьков владов Людовіта Одора, на пропозіцію міністра загранічных дїл і европскых справ Мірослава Влаховского.

На тім бы так само ніч шокуюче не было. І кедь є мандат председы загранічных Словаків офіціално на пять років, одкликати без поданя причіны вас влада може хоцьколи, а векшынов ся то і так дїє з каждов новов владов, бо кажда влада хоче своїх людей. З тым мусив раховати і Піліп.

Но шокуючім є, же проти Піліпа кампань уж довшый час робив якраз „незалежный експерт“ і радник председы парламенту Гырнко.

Першый раз публічно Піліпа заатаковав 22-го марца того року, коли на своїм офіціалнім профілї на соціалній сїтї писав, же му є чудне, же влада Матовіча меновала Піліпа до фукції председы загранічных Словаків, і то зато, бо є „анґажованый русиньскый народовець“.

Далше писав о тім, же о односинах меджі Словаками і Русинами бы могли найвеце бісїдовати америцькы і канадьскы Словаци, бо „односины тамтешнїх Русинів ку Словакам суть высловно неприятельскы“. Зато было выменованя до функції „мінімално нечутливым“.

Другый раз на соціалній сїтї до Піліпа Гырнко обув ся 19-го юна, то вже на Словакії была влада Одора, а Піліп іщі одкликаный не быв. Меджі арґументами, чом Піліп не є добрый председа загранічных Словаків, найдеме перлы. Піліп уж не є народовець, але „націоналістічный Русин“. Решту лживых высловів ани не буду переписовати.

Не буду тримати як таємніцю, же Мілана Яна Піліпа особно знам дакілько років. Зато не буду ани оцїнёёти його роботу у споминаній функції, а кедь зробив штось не так, кедь єствовали важны причіны на ёго одкликаня, бо професіонално скламав, не є што до того додати.

Но якраз зато, же Мілана рокы з русиньского руху знам, можу потвердити, же не є жаден націоналіста. Навеце, Русины жадны націоналістічны орґанізації не мають. Жадны. Ани на Словакії, ани в іншых державах.

Не є проблемов то, же быв Піліп одкликаный. Проблемов є, же радник председы парламенту довшый час публічно, а тяжко похыбовати, же і непублічно, робив проти Піліпа брудну кампань, де вытїгав ёго походжіня як єден ёго із арґументів.

Жебы то не вызерало, же мать штось проти іншых народностей, заграв то на крітіку „русиньского націоналісты“. Але будьяк то хотїв запаковати до прекрасной коробкы з фаребнов машлёв, мы знаме, же то была чіста діскрімінація на основі етнічного походжіня. Што є протизаконне.

Но і є підозрїня, же вдяка впливу Антона Гырнка а далшого „одбоя“, на основі етнічного походжіня, быв Піліп одкликаный.

На кінцю септембра Словакію чекають парламентны вольбы. Хочу вірити, же така політіка, такы політіци, не найдуть по вольбах своє місце в публічнім жывотї. Же на реалну політіку будуть смотрити лем споза мантінелів. Іншак ту маєме прешый прецеденс, як ся може така політічна ґарнітура справовати односно народностных меншын.

Петро МЕДВІДЬ, языкова і ґрафічна управа: АРК в СР. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia