12. 4. 2022: Нова книжка о господарьскій і соціалній сітуації меджівойновой Підкарпатьской Руси
В тых днях з друку выходить нова книжка од Здружіня інтеліґенції Русинів Словеньска з назвов Господарьскый і соціалный вывой Підкарпатьской Руси 1919 – 1939 (оріґ. Hospodársky a sociálny vývoj Podkarpatskej Rusi 1919 – 1939). 199-сторінкова пубкікація є моноґрафіёв Юрая Жаданьского, котрый довгодобо занимать ся проблематіков господарьского і соціалного вывоя найвыходнїшой части меджівойновой Чехословакії.
Темы вывоя промыслу, домашнёй выробы, рынковых односин, земледїльства і лїсного господарьства, як і з тым повязаного соціалного розвитку Жданьскый давать до контексту намагань творїня єднотного чехословацького рынкового господарьства на Підкарпатьскій Руси. Нова публікація є збогачена фотоґраґічнов частёв, о котру постарав ся Владимір Куштєк, котрому Здружіня інтеліґенції Русинів Словеньска выдало першый і другый том публікації Чехословацькый світ в Карпатах.
Дотеперь непублікованы детайлы
„Історія Підкарпатьской Руси належыть до тых тем словацькой історіоґрафії, котры не были довго оброблены і словацькы історіци ся ку ним дістали аж в 90-ых роках минувшого столїтя. Од тогды ся зреалізовало веце науковых конференцій на тоту тему, вышли моноґрафії і зборникы, котры представлюють історію Підкарпатьской Руси як части меджівойновой Чехословакії. Наперек тому ся господарьскій історії той теріторії присвячала лем окраёва увага,“ пише ся в анотації ку новому інтересному выданю.
Подля слов выдавателя, тоту дїру выповнює якраз словацькый історік Юрай Жаданьскый, котрый проблематіков довгодобо занимать ся і теперь ся ку чітателям діставать комплексна моноґрафія на дану тему.
„Якраз тематікы підкарпаторуського господарьства і соціалного вывоя, включно колектівных протестів в подобі штрайків, автор в моноґрафії прецізно обробив в детайлах дотеперь непублікованых жадным бадателём.“
Моноґрафія так є цїнным вкладом до історії Підкарпатьской Руси в рамках Чехословакії.
Безпрецедентный період
Подля слов Яна Липиньского, председы Здружіня інтеліґенції Русинів Словеньска, котрый за выдавателя написав вступне слово до публікації, дві декады в історії країн не представлюють вынятково довгый період.
„Но про домовску країну карпатьскых Русинів – Підкарпатьску Русь – історічна капітола меджі роками 1918 і 1938, передовшыткым з погляду демокрації, забезпечіня людьскых прав і слобод, наштартованя будованя, освітнёго і технолоґічного проґресу, значіла безпрецедентный період, котрого позітівны дослїдкы і одозвы тырвають до днешнїх часів,“ пише Липиньскый.
„Ясне дїло, же не вшыткы области жывота на Підкарпатьскій Руси почас 20-ёх років подарило ся зревіталізовати і наштартовати в них певны процесы розвитку і просперіты. Меджі проблемы, котры ся в споминанім короткім періодї не подарило вырїшыти, бізовно належали безробітность і низка цїна роботы в порівнаню з остатнїма частями Чехословацькой републікы, што многораз завершыло ся штрайковыма рухами і выселенецьтвом. Но є треба усвідомити собі шыршы обставины в подобі економічных і соціалных наслїдків Першой світовой войны, господарьской крізы 1930-ых років а з тым повязаных страхів наступу радікалізації сполочностей і недовіры в політічны і економічны сістемы через цїлу Европу, котры завершыли ся зачатём далшой світовой войны.“
Рецензентами публікації суть двоми вызначны історіци із Чеськой републікы а Словакії – Ян Ріхлік і Петер Шворц. Книжка вышла вдяка підпорі Фонду на підпору културы народностных меншын.
Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.
