13. 4. 2023: Вступны результаты спису: Лемків в Польщы 12 700 осіб

Не знаме лем як має ся справа з лемківскым языком.

Головный Статистичный Уряд (ГСУ) вкінци оприлюднил вступны результаты Нацийонального Повселюдного Спису 2021 р. односячы ся до нацийонально-етнічной структуры і языка домашніх контактів.

З інформациі, яка опубликувана была 11. квітня/апріля 2023 р., выникат, што Лемків в Польщы єст ок. 12 700 осіб. Мож тото рахувати як наш нацийональный успіх, кєд же в порівнаню до попереднього спису то збільшыня чысла о кус більше як 2 000.

По правді, єст нас більше, як рахували нашы песимісты, або меньше – як думали о тым оптимісты.

Лемків більше як декаду тому

З приведеных даных іде єден основный высновок: єст нас більше як перед десятьома роками. Хоц може ся тото здавати кус чудне (кєд возмеме хоц-бы до увагы рівен асіміляциі за остатню декаду ци факт, што поколіня уродженців

Лемковины одходит до вічности) то такій результат треба нам вшыткым брати за наш спільный успіх. В 2011 р. осіб, якы задеклярували лемківску нацийональну приналежніст, было в сумі 10 531, в тым 5 612 тых, якы деклярували лемківску як єдину нацийональніст, 7 086 як першу або єдину, а 3 445 як другу.

В списі в 2021 р. (подібні як в 2011 р.) – приналежніст осіб до одповідньой нацийональной або етнічной соспільности была окрисляна в рамках свобіднoй деклярациі. Як і предше, в посліднім списі списуючы ся годны были задеклярувати двойну нацийональну приналежніст.

Як інформує ГСУ, в оприлюдненым опрацуваню опубликуваны были найчысленнійше репрезентуваны нацийонально-етнічны ґрупы в Польщы. Вступны рахункы спису вказуют што осіб, якы задеклярували польску нацийональніст, было вшыткого 37 149,5 тис., што дає 97,7 % загального чысла жытелів Польщы, а осіб, якы задеклярували інчу як польска нацийональну ідентифікацию – 1 339,6 тис. (значыт – 3,5%).

Осіб, якы як першу ідентифікацию задеклярували в першым звіданю лемківску етнічну приналежніст, подля вступных рахунків єст 8 600. Зато тых, якы лемківску нацийональніст подали при другій ідентифікациі (задеклярувана в другым звіданю) єст 4 100 осіб. Сумарично – подля тых вступных результатів – вшыткых нас Лемків в Польщы має быти близко 12 700 осіб.

Покля сут то лем вступны даны, не знаме як точно розкладают ся нацийональны деклярациі осіб, якы подавали приналежніст до лемківского народу. Фактом єст, што як першу деклярацию лемківской нацийональной приналежности подала переважаюча більшіст. Як другу же – деклярувала єй такой половина меньше списуваных. З детальных результатів, котры – майме надію – внет ся вкажут, повинны сме дознати ся, кілько осіб деклярувало як другу інчы (попри лемківскій) нацийональности, враз з тым, якы то были деклярациі. Повинны сме тіж познати чысло тых списуваных жытелів, якы деклярували выключно лем лемківску нацийональну приналежніст.

ГСУ опубликувал тіж структуру найчастійше подаваных языків хоснуваных в домашніх контактах. На жаль, в тій структурі не нашол ся лемківскій язык. Не вістит то радше нич доброго – кєд же нашого языка ніт серед найчастійше декляруваных в нашых домашніх (приватных) контактах. Єст припустным, што лемківскій як рідный язык задеклярувало меньше респондентів як сумаричне чысло вшыткых Лемків.

Сме Лемкы (Русины), Я Лемко

Вступны результаты Нацийонального Повселюдного Спису 2021, хоц опубликуваны такой два рокы по його проведіню, можут вказувати на наш нацийоальный і до того спільный успіх.

Припомнийме, што великым і в істориі Русинів вынятковым успіхом было тото, што до заініциюваной Русинами на Словациі соспільной кампаніі Сме Русины прилучыли ся окрем нас – Лемків в Польщы – і Русины в Чехах, Сербіі, Хорвациі і в Румуніі. Схоснуваня єдного візуального концепту і слоґану підкрислило важніст спілпрацы Русинів жыючых в ріжных енклявах в рамках держав Европы. Кампанія Сме Лемкы была зато частю великой загальнорусиньской кампаніі.

Завдякы спілпрацы з інчыма нашыма орґанізациями ведены были кампаніі, якы промували потребу списуваня і декляруваня свойой достоменности. В Польщы, окрем кампаніі Сме Лемкы, котру найактивнійше вело Стоваришыня «Руска Бурса» в Ґорлицях, до якой долучыло тіж Стоваришыня Лемків, ведена была іщы єдна кампанія, орґанізувана через середовиско молодых активістів з Вроцлавя – під назвом ЯЛемко.

Віриме, што обі капманіі спричынили ся ґу тому, што (як видно) єст нас кус більше. Остає нам тіж вірити, што нашу найважнійшу культурову цінніст – рідный лемківскій язык – остаточно задеклярувало ци не меньше чысло жытелів Польщы. Ждеме офіцияльных і детальных результатів.

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фм.

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)