14. 1. 2022: Списованя в Чеській републіцї: Першы резултаты меншынам барз не жычать

Веце як 3,3 міліона людей не записало собі жадну народность, стратили і Русины.

В Чеській републіцї у 2021-ім роцї жыло 10 524 167 жытелїв. В порівнаню із 2011-ым роком ся тото чісло підняло о 87 600 людей. Такы даны выходять з першых, іщі не фіналных, резултатів Списованя жытелїв, домів і квартелїв 2021, котры были публікованы 13-го януара 2022-го року.

Середнїй вік жытелїв Чеськой републікы є 42,7 рока, што є в порівнаню з попереднїм списованём о 1,7 рока веце, значіть вік жытелїв ся піднимать.

Звекшыло ся і чісло чуджіх обчанів, котры жыють в Чеській републіцї. Подля даных зо списованя творять 4,7 процента жытелїв. Найвеце є україньскых обчанів (1,4 процента), пак словацькых (0,9 процента) і вєтнамскых (0,5 процента).

Веце як 3 міліоны „без народности“

В першых резултатах суть публікованы і даны, котры говорять о кількости членів окремых народностей.

Ту треба підкреслити факт, же аж 3 321 058 людей собі не записало жадну народность. То ся неґатівно оддзеркалило і на тім, же Чехів є історічно найменше в Чеській републіцї од 1991-го року. Покля в роцї 1991 їх было понад 8,3 міліона, в роцї 2001 аж веце як 9,2 міліона, што было історічно найвекше чісло, далше зачали страчати. У 2011-ім роцї їх было уж лем дашто веце як 6,7 міліона, і в остатнїм списованю собі чеську народность записало лем 6 033 014 людей.

Є ясне, же Чехы страчають вєдно з тым, як ся звекшує чісло людей, котры собі не запишуть народность, што не є повинность в списованю в Чеській републіцї. Но окрем Чехів страчали і меншыны.

Хто ся властно списовав і яка є методіка?

Жебы зрозуміти даны, котры были публікованы в першых резултатах, ословили сьме Чеськый штатістічный уряд, котрый списованя орґанізовав, і котрый публіковав першы резултаты.

„Народность выповнив каждый подля свого рїшіня. Было мож записати аж дві народности або не записати жадну, не было то повиине. В першых резултатах Списованя жытелїв, домів і квартелїв 2021 суть публікованы лем даны за выбраты народности і лем за особы з єднов записанов народностёв,“ написав Томаш Гамерьскый з комунікачного оддїлїня Чеського штатістічного уряду про списованя.

Як далше інформовав, даны зо списованя обсягують вшыткы особы, котры мали в даный момент списованя місце звычайного перебываня на теріторії Чеськой републікы.

З того выходять два факты. До даных о членах народностных меншын не суть зарахованы лем гражданы Чеськой репувлікы, але і тоты, котры там мали поволене перебываня. На другім боцї многы, котры не суть обчанами Чеськой републікы, ся не мусили списати там, але у своїй домашнїй державі.

Значіть, робоча міґрація могла, але і не мусила помочі чіслам народностных меншын. Залежало на тім, ці ся списали в Чеській републіцї, або у своїй домовскій державі.

Єдночасно треба обернути увагу на то, же кількость членів окремых народностных меншын іщі може нароснути, кедь будуть публікованы далшы резултаты, котры будуть обсяговати і даны о тім, кілько людей собі записало другу народность.

Росли штири меншыны

Посмотьме ся теперь на першы резултаты, котры говорять о тім, кілько людей ся записало ку дакотрій із выбраных народностных меншын, а лем ку єдній народности. Далшы меншыны іщі будуть публікованы пізнїше.

Не страчали лем Чехы, але і далшы, окрем штирёх вынятків. Полїпшыла собі, але лем дакус, слезька меншына, ку котрій ся приголосило 12 451 людей. Но од найвекшых історічных чісел од 1991-го року то є далеко. Слезаків ся в роцї 1991 приголосило 44 446, в роцї 2001 уж лем 10 878 а у 2011-ім роцї мірно наросли на 12 214 членів. Мірно так росли і теперь.

Ту треба обернути увагу на то, же хоць люде пишуть ся ку слезькій меншынї, она не є офіціално узнана Чеськов републіков.

Наросдло і чісло Українцїв, Росіянів і Вєтнамцїв, но ту є то о робочій міґрації, і о тім, же в чеськім списованю і чуджі обчане зараховали ся до кількости членів народностной меншыны, покля ся списали в Чеській републіцї, што ся не практікує єднако такым способом в каждій державі.

Російска меншына, котра мала в роцї 1991 лем 5 062 людей, поступно з робочов міґраціёв росне. В роцї 2001 їх уж было веце як 12 тісяч, в роцї 2011 майже 18 тісяч і в роцї 2021 собі записало в Чеській републіцї російску народность 25 296 людей.

Україньска меншына мала в роцї 1991 понад 8 тісяч членів, в роцї 2001 то уж было понад 12 тісяч людей, росла і в роцї 2011, кедь ся ку нїй приголосило уж 53 252 людей. В роцї 2021 ся в Чеській републіцї приголосило уж 78 068 людей.

Наросла і вєтнамска меншына, ку котрій ся в роцї 2021 приголосило 31 459 людей. Є то єдна з найновішых офіціално узнаных меншын в Чеській републіцї, была узнана в роцї 2013. В роцї 1991 было Вєтнамцїв лем 441, в роцї 2001 уж майже 17,5 тісяч, і у 2011-ім роцї ся їх приголосило 29 660.

Русины стратили вєдно з далшыма народностями

Найвекшу кількость членів має за остатнїм списованём моравска меншына. Но тота так само довгодобо страчать і дотеперь, єднако як Слезакы, не суть Мораваны офіціално узнанов народностнов меншынов в Чеській републіцї.

Покля в роцї 1991 їх было веце як 1,3 міліона, Мораванів ся в роцї 2001 приголосило уж лем дашто веце як 380 тісяч. В роцї 2011 знова наросли, было їх выхсше 521 тісяч, а теперь зясь знижыло ся рапідно їх чісло на історічный мінімум од 1991-го року, кедь ся їх приголосило 359 621.

Другов найвекшов меншынов, але найвекшов із офіціално узнаных меншын в Чеській републіці, є словацька меншына. Но і тота стратила понад 51 тісяч людей. У 1991-ім роцї было на теріторії днешнёй Чеськой републікы майже 315 тісяч Словаків, у 2001 уж лем дашто веце як 193 тісяч, в роцї 2011 знова менше – 147 152, і в роцї 2021 собі словацьку народность записало уж лем 96 041 людей.

Менше є і Русинів, котрых ся приголосило 608 (!). В роцї 1991 їх было веце як 1 900, у 2001-ім роцї понад 1 100, а в списованю з 2011-го року їх было 739.

З далшых народностей, публікованых в першых резултатах, мож конштатовати, же довгодобо страчать польска меншына, котра мала в роцї 1991 понад 59 тісяч членів, в попереднїм списованю Поляків было веце як 39 тісяч, і в році 2021 собі польску народность записало уж лем 26 802 людей.

Єднакый реґрес зназначують Нїмцї, котрых было в роцї 1991 веце як 48,5 тісяч і теперь їх зістало лем 9 128, або Ромове, котрых было в Чеській републіцї в роцї 1991 32 903, і днесь ся ку ним голосить лем 4 458 людей.

В далшых резултатах бы сьме мали відїти і резултаты далшых меншын, а так само бы сьме мали знати, кілько людей собі записало другу народность, што іщі може меншынам дакус помочі.

 

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.