14. 1. 2024: О чітаню книжок (не)русиньскых

На початку року офіціално пришла про мене єдна вість як із старозавітнёй книжкы Йова. Мій облюбеный пряшівскый склеп з книжками в януарї дефінітівно запре свої дверї, а тым закінчіть ся і дакількорочна капітола многых Пряшівчанів, котры іщі все радше купують книжкы в малій книгарнї з атмосферов, з персоналом, котрый ся на книжках знать, і котрый має особный приступ ку своїм навщівникам, намісто купованя у нефоремных, неособных великых склепах в накупных ґалеріях.

Самособов, схосновав єм послїднї два тыжднї, коли є склеп окдрытый, і накупив єм собі книжкы. Не зато, же теперь їх можу мати в рамках розпродаваня о двадцять процент туньше, але зато, же іщі холем такым способом хочу підпорити приятелїв, котры были маїтелями, а так само приятелїв, котры ся там о то як персонал з любовлёв старали.

Но а мушу признати, же тот накуп на „остатнїй раз“ єм не зробив лем раз, але веце раз в тых днях, а радше ани не хочу з причіны свого псіхічного комфорту пораховати, кілько то довєдна стояло.

Но можу сконштатовати, же дома теперь маю цалком шумну вежу новых книжок, а тяжко повісти, коли їх вшыткы прочітам.

Але стара правда каже, же книжка їсти не просить, може стояти, а так само є фактом, же завислоть на купованю книжок абсолутно не мусить быти одповідна чіслу прочітаных книжок, як говорить приятель. А дакотры книжкы просто треба мати!

Є фактом, же у властній бібліотецї найду і книжкы, котры єм лем так перешов у руках, але доднесь єм їх не прочітав. Што не значіть, же ся ку ним даколи не дістану. Або же мі їх даколи, головно кедь бісїдуєме о научных публікаціях, не буде треба при своїй роботї.

Але фактом є і то, же і кедь чоловіку дома стоять новы непрочітаны книжкы, даколи має потребу вернути ся ку книжцї, котру вже чітав, а може нелем раз.

Но а якраз тот тыждень, кедь єм собі в обыстю робив тоту нову споминану книжкову вежу, поглядом єм знова раз заблудив до єдной поліцї, де на ня тихо кликали книгы Івана Петровція. І так єм знова раз хопив творы Петровція до рук, і без будьякого чутя вины односно новых книжок, зачітав єм ся до рядків того літературного барда.

Ніт, не чітав єм і по інтернетї полуларны спüванкы, хопив єм до рук глубшы лірічны творы, а Петровцій знав досправды писати глубоку ліріку, но головно єм ся знова раз зачітав до публікації з назвов Чому я пишу по русинськы.

Петровцій в нїй наприклад пише, же слова суть найблизшов до жытя матеріёв, „они як дзеркала, годны зобразити тото, што іщі жывый записує. Але чітаючій войти до того дзеркала не годен, навеце – взяти участь в тых дійствах, за котры чітать, нияк не годен.“

При роздумованю о думках Петровція, котры знав записати по русиньскы досправды прекрасным языком, і чітатель може мати аж чувство, же то не Петровцій так овладав язык, але же сам язык овладав Петровція, єм ся заставив при тім, же іщі мам дома і даякы довгы – непрочітаны книжкы русиньскых авторів.

А властно кедь так позорую русиньске оточіня коло себе, знам много людей, котры чітають книжкы, но мало є тых, котры чітають і нашу русиньску літературу. Не познакомлюють ся з тов найблизшов до жытя матеріёв на нашім языку, з тыма дзеркалами, котры записали жывы. А властно є то величезна шкода.

Бо русиньска література, так як і іншы літературы, не може роснути без того, жебы были чітателї. Як уж єм колись писав, не прийде русиньскый нобеліста, котрый перед тым не буде мати начітану і вжыту нашу літературу, нашу ліріку в языку, а наша література ся не може рушати допереду ани без чітателїв. Бо про кого бы пак хтось писав по русиньскы?

Не думам, же чітаня книжок в далшых ґенераціях цалком пропаде, як то песімістічно видять днесь дакотры люде. Але што з русиньскыма книжками?

Мій облюбленый склеп з книжками заперають. Но іщі все мам дома цалком добре чісло русиньскых книжок, котры єм дотеперь не встиг прочітати. Намісто жалю над єднов закінченов капітолов і мого жывота, беру до рук нашы книжкы. Многы не суть ани здалека безнадійны. Спробуйте самы.

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Языкова і ґрафічна управа: АРК в СР. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.