15 . 1. 2022: Припоминаме собі 135 років од народжіня сполоченьского дїятеля Александра Бескида

Александер Бескид (Олександр Бескид, Александръ Бескидъ, Alexander Beskid) нар. ся 15. 1. 1887 в Абауйсанто втогдышнёго Угорьского кралёвства, теперь на теріторії Мадярьска, умер 24. 11. 1975 у Кошіцях втогдышнёй Чехословакії, теперь на теріторії Словакії. Быв адвокатом, штатным урядником і сполоченьскым дїятелём меджі Русинами Пряшівской области і Підкарпатьской Руси.

А. Бескид учів ся у ґімназіях в Кежмарку в Пряшівскій области і в Будапештї, потім наступив на штудії до Правницькой факулты Будапештьской універзіты (доктор права і доктор філозофії, 1912). Робив як школьскый іншпектор у Дебрецінї в Мадярьску (1912 – 1919) і на Підкарпатьскій Руси (1919 – 1924) по єй припоїню ку Чехословакії. Знамый быв як чоловік высокых принціпів, чіє становлїня як сполоченьского дїятеля проходило незалежно од того, же ёго стрыко, Антоній Бескид, быв у функції ґубернатора Підкарпатьской Руси (1923).

У 1924 – 1938 роках А. Бескид служыв як началник реферату про вопросы културы, освіты і реліґії Підкарпатьской Руси. Він ся снажыв о розвиток театру і толерантности в меджіреліґійных односинах. Хоць быв віруючім ґрекокатолицькой церькви, помагав створїню єпархії і діецезії про православных і еванґелічных хрістіанів на Підкарпатьскій Руси; ёго часто просили о поміч у вырїшіню конфліктів меджі ортодоксныма і неортодоксныма Жыдами. У языковім сперечаню меджі русофілами, русинофілами і українофілами, котре стало інтензівнїше по 1936 р., А. Бескид занимав неутралну позіцію, зістав актівным прихыленцём вірности Чехословакії. Ёго кандідатура на функцію віцеґубернатора, яку традічно обсаджовали Чехы, спочатку была одсунута презідентом Е. Бенешом (септембер 1938). Лем по Мнїховскім пактї Александер Бескид быв призначеным за віцеґубернатора (1. 10. 1938), хоць в тім часї чехословацьке веджіня было в повній мірї замінене автономным підкарпатьскым урядом (11. 10. 1938). Докінця в тых новых условіях А. Бескид повнив задачі віцеґубернаторта почас дакількох тыжднїв. По вырїшалнім переформованю федератівной Чехословакії (1939) А. Бескид пришов до Пряшова і понукнув свої службы словацькому штату. Кедь дістав неґатівну одповідь, перешов до Кошіць, котры втогды были частёв Мадярьска, де перебыв войновы часы. У 1945 р. робив короткый час у державній службі за обновлїня Чехословакії, потім скоро на три десятьроча став легковажным позорователём жывота і комуністічного режіму.

Література: Stanislav Konečný, „Aleksander Beskid a Podkarpatská Rus do roku 1939“, in Miroslav Balcar, ed., Vznik ČSR 1918 a Podkarpatská Rus (Praha, 1999), s. 74-86; Stanislav Konečný, „A. Beskyd a politický vývoj na Podkarpatskej Rusi v druhej polovici tridsiatych rokov“, in. Mikuláš Mušinka, ed. Zakarpatská Ukrajina v rámci Československa, 1919-1939 (Prešov, 2000), s. 215-222.

Іван ПОП, здрой: „Енциклопедія історії та культури карпатських русинів‟ зоставителїв П. Р. Маґочія і І. Попа. Ужгород: „Видавництво В. Падяка‟, 2010, с. 50-51, переклад з україньского языка: А. З.