15. 4. 2023: Великодні звычаі

Прото тыж прислужат ся своєму народови всі тоты, котры займут ся по селах списанєм всіх обрядов и обычаєв святочных.

Як со Святами Рождества Христового так-само и с Великодныма Святами вяже ся много старанных обычаєв, в котрых мотывы Християнской религии сплели ся з отвічном традыциом перехованом народом от передисторычных ище часов.

Памятка Христового Воскресеня єст также святом пробудженя ся природы, святом весны и нового житя, отваляючого камень зимушной мертвоты.

„Не я бию, верба биє”, будят ся взаимно домашны вчас рано в Квітну Неділю. Нове житє, проявляюче ся в багнитках вербной галузкы будит оспалых с зимушного бездійствия до нового труда, до новых усилий.

Церкви прикрашают чатином и зілєм, бо чимже народ достойнійше почтити може в том дні Сотворителя всей вселенной, як не зеленьом и квітами будячой ся весны. Єст то при том день памяткы торжественного в’ізда Божого Учителя до Ерусалима.

В гдекотрых закутинах краю переховал ся обычай стручаня куклы Юды с церковной вежи и топленя єй або нищеня. Кукла Юды заступила ту образ Морены (зимы), котру наши слявянскы праотцы топили в часі свята весны.

Пиливанка в Світлый Понедільок має свой початок в практыкованом дотепер в где-якых  провинциях Идний (Бирма) обряді очищеня ся с гріхов через поливанє водом.

Обычай служеня панихид в неділі повеликодны єст вспомином старославянской „тризны”, отправляной на гробах померших в часі свята весны.

Много ище другых обычаєв заховало ся серед нашого народа. Обычаи тоты старинны, не захованы в книгах, пережили серед народа в єго вірованях, обрядах и обычаях. В послідніх часах трафят ся часто, же многы отвертают ся от старых обычаєв народа, яко от заслугуючого на погорду суєвіря і темноты. Зле робят такы, бо именно через познакомленє ся со всіма тыма звычаями, вірованями и обрядами нашого народа можна отворити нашу минувшость, нашу историю.

Прото тыж прислужат ся своєму народови всі тоты, котры займут ся по селах списанєм всіх обрядов и обычаєв святочных. Будут ся весна, – нехай же с ньом пробудит ся в нас любов до тых всіх скарбов, заклятых в старинных звычаях, в котрых містит ся незнищальна сила отпорности Народа и єго духовой культуры.

Текст опубликуваный в: «Лемко», ч. 14 (98), Орґан Лемківского Союза, Крениця, четвер дня 9. квітня (27. марця) 1936 р., стр. 1-2.

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фм

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)