15. 7. 2022: RTVS і СНМ ся за проблематічну релацію оправдали. Телевізія єй вже зняла з архіву на сайтї

Обидві інштітуції обіцяють крокы, жебы ку подібным сітуаціям не приходило.

„Русиньска і україньска народность не суть тотожны,“ написав у середу, 13-го юла 2022-го року, на своїм офіціалнім сайтї на сїтї Facebook уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны Ласло Буковскый.

Коментовав тым стрїчу, котра одбыла ся якраз в тот день у владнім готелї Bôrik в Братїславі, і котру скликав на основі повіріня членів Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы за русиньску народностну меншыну Петра Медвідя і Мілана Яна Піліпа. Представителї Русинів на нїй рїшыли з представителями Радія і телевізії Словакії (RTVS) і Словацького народного музея (СНМ) одвысыланя релації S úsmevom po Slovensku III із дня 9-го юна того року, в котрім одзвучали тверджіня, якы спохыбнюють єствованя русиньского народа і ёго културы.

Сміх через слызы

Хоць телевізный серіал має назву S úsmevom po Slovensku (З усміхом по Словакії), релація зо зачатку юна была про Русинів скоріше сміхом через слызы. В тім проґрамі выступаючі навщівили і Словацькый народный музей – Музей україньской културы у Свіднику. В релації бісїдовали і з Іветов Василенковов, робітничков спомянутого музея. В релації наприклад одзвучало, же деревяны храмы суть верьхом архітектуры „Русинів-Українців“, пак на звіданя модераторкы Яны Ковалчіковой, ці має русиньска і україньска култура много сполочного, робітничка музея одповість, же русиньска і україньска култура є єдно і тото саме. Одвысыланя проґраму стрїтило ся з великов волнов неволї з боку Русинів жыючіх на Словакії, котры жадали представителїв Русинів через Округлый стіл Русинів Словакії (ОСРС), жебы рїшыли дану проблему. ОСРС выдав 13-го юна офіціалну пресову справу, в котрій, окрем іншого, жадав оправу і оправданя за одвысыланый проґрам як з боку RTVS, так з боку СНМ – державных інштітуцій, котры бы як першы мали дбати о то, жебы ся не порушовали права народностных меншын. По згодї в ОСРС так само на засїданю народностного выбору дня 16-го юна членове за русиньску меншыну вєдно із председом выбору – Ласлом Буковскым, прияли одсуджуюче узнесїня а Буковскый быв повіреный зорґанізовати стрїчу представителїв Міністерства културы, СНМ і RTVS з представителями русиньской меншыны в штонайскорішім часї.

RTVS зняла проґрам зо сайту іщі перед засїданём

На округлім столї ку тій темі, котрый вів уповномоченый Буковскый, были за русиньску меншыну участны Петро Медвідь – член народностного выбору, і Петро Штефаняк – заступник члена народностного выбору а єдночасно председа Округлого стола Русинів Словакії. За RTVS пришли на робочу стрíчу Антон Шулик, котрый є директором Секції проґрамовых служеб Словацькой телевізії, драматурґ RTVS Павел Хованець, а так само Даніел Данґыл і Мартін Фрімер з продукчной компанії Noemo, котра серіал S úsmevom po Slovensku про RTVS выраблять. Делеґацію Словацького народного музея вів ґенералный директор Бранїслав Паніс, далше быв участный намістник ґенералного директора про оддїлїня комунікації Йозеф Беднар, директор СНМ – Музея україньской културы у Свіднику Ярослав Джоґанік, і за Міністерство културы пришов Радослав Раґач, котрый є ґенералный директор Секції културной дїдовизны у данім резортї. Фактом є, же представителї RTVS і продукчной компанії, котра серіал выраблять, пришли на стрїчу з тым, же вже абсолвовали пораду в рамках RTVS, споминаны хыбы собі признали і часть з 9-го юна зняли з архіву на вебстайтї Радія і телевізії Словакії. На стрїчі выразили жаль над выникнутов сітуаціёв і оправдали ся представителям русиньской народнотной меншыны. Ґарантовали, же то з їх боку не быв замір, но была то драматурґічна хыба, котру собі не усвідомили, кедь стригали релацію до фіналной верзії. Так само приобіцяли публічне оправданя за одвысыланя даной релації. До архіву і повторїнь ся релація верне аж втогды, кедь будуть проблематічны высловы о Русинах выстрижены, з тым, же представителї Русинів дістануть допереду релацію на контролю. Представителї RTVS на округлім столї так само інформовали, же забезпечать приятя такых кроків, жебы в будучности подібны сітуації не выникали. RTVS буде занимати ся і обсягом іншых форматів в радію і телевізії, жебы не приходило до того, же русиньска меншына презентує ся у высыланю як україньска меншына. Так само было Русинам пропоноване, жебы RTVS створила простор в рамках свого высыланя про реалізацію діскусного проґраму на тему минулости і сучасности русиньской народностной меншыны і україньской народностной меншыны.

Музей офіціално узнавать 13 меншын

На робочій стрїчі оправдав ся посередництвом ґенералного директора Бранїслава Паніса і Словацькый народный музей, котрый так само выразив жаль на выникнутов сітуаціёв в повязаню з высловами кураторкы Музея україньской културы в споминаній релації. Паніс підкреслив, же становиско Словацького народного музея є ясне – узнавать 13 державов признаных народностных меншыны, окрему русиньску і окрему україньску народность. Музей буде публіковати своє офіціалне оправданя на своїм вебсайті, в рамках котрого так само буде написане, же СНМ узнавать єствованя двох окремых народностных меншын – русиньской і україньской, як і їх окремой културной дідовизны. В будучности так само хоче СНМ забезпечіти, жебы подобны сітуації не выникали. Паніс на стрїчі бісїдовав о нуловій толеранції на такы высловы. Округлый стіл Русинів Словакії вєдно з членами народностного выбору за русиньску меншыну планує далшы робочі стрїчі з представителями Міністерства културы Словацькой републікы і Словацького народного музея, жебы рїшыти русиньскы артефакты, якы до днешнёго дня суть в збірковім фондї СНМ – Музея україньской културы у Свіднику.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.