16. 4. 2022: На розї 5-ой і 9-ой

Америцьков сістемов бы ся вырїшыли проблемы.

Назвы уліць, памятникы, все выкличуть найвеце спорів, кедь є в люфтї горячо. Наприклад, як теперь, кедь іде война. А котра правилна путь?

По 1989-ім роцї ся в Пряшові подарило, такой на початку, іщі протиснути зміны названь дакотрых уліць, котры были єднозначно повязаны не з містом, не з ёго історіёв, ани з ничім, што бы сьме мали в містї собі припоминати, лем з комуністічным режімом.

Што ся стигло на початку, стигло ся. Решта, і вядка тому, же люди не мають дяку мінити собі документы з причіны зміны назвы уліцї, де жыють, припоминать „світлу будучность“ обіцяну комуністами в Пряшові доднесь.

Досправды не розумію, чом бы в роцї 2022 мала быти в Пряшові, третім найвекшім містї на Словакії, Енґелсова уліця, ці Волґоґрадьска. Же маєме Мукачівску уліцю, дає лоґіку, бо тоты дві міста мають сполочну історію. Але як нам ту пришов Волґоґрад?

Веце розумію, же ту є Сібірьска уліця. Тадь доста Чехословаків там было взятых на примушены „вакації“, але авторы назвы той уліцї то бізовно так не думали. А уж кедь ту зохабили Сібірьску, чом в рамках союзницьвтва в НАТО не маєме днесь і Арізоньску, або Вашінґтоньску? Бо оно бы то быв такый самый блуд, як Волґоґрадьска ці Сібірьска.

Єдно щастя, же сьме стигли зрушыти такы назвы як Ленінова, але іщі все є доста уліць названых по чехословацькых комуністах, притім комуністічный режім є в словацькій леґіслатіві ясно означеный за злочінецькый, вєдно з фашістічным.

На Україні є горячо в люфтії. І так ся не є што чудовати, же і на Підкарпатю сьме свідками того, же ся ідуть сторгнути, або уж ся сторгли даякы памятникы російскых особностей, або же хотять мінити назвы уліць. Цїль ясный. Збыти ся вшыткого, што припоминать народ аґресора.

Не буду оцїнёвати, ці Пушкіна треба зняти з будовы, хоць все лїпша холодна голова як горяча, і теперь є горячо. А Пушкін, неборак, так як ани не знав, же быв десь в Мукачові, так не буде знати ани то, же уж го там ніт. Але веце як зниманя памятників є інтересніше то, же появляють ся жаданя, жебы мінити назвы уліць.

Было бы то без спорів, кебы сьме собі повіли, же ся стрїтиме в Ужгородї на розї 5-ой і 9-ой уліцї. Але ці бы то было правилне?

Я обидвома руками за то, же місто бы мало мати уліцї названы так, жебы передовшыткым одказовали на історію, особности, історічны повязаня того міста. Лемже дакус ся бою того, же в тім припадї то так не мусить все быти. І так єдна доктріна буде вычеряна другов.

Спомяньме собі, як у 2019-ім роцї хотїли в Ужгородї змінити назву Уліцї Антона Кашшая на Уліцю Володиміра Фединишинця. То было ґрявку. Чоловік, котрый быв вызначным писателём, педаґоґом, публіцістом, дїятелём на Підкарпатю, котрый жыв в Ужгородї, не пасовав Карпатьскій січі, руху Свобода і далшым націоналістам. Мало то просту причіну. Фединишинець быв Русин, і быв актівный у русиньскім русї. Ужгород втогды хотїли сохранити „од далшой сепаратістічной ганьбы“.

Днесь, кедь озывають ся люде, же не хотять мати на очах штось, што їм припоминать російску войнову аґресію, треба думати на то, же кедь ту не хочеме штось чудже, най то не є вычеряне дачім так само не домашнїм.

Орґаны державы, самосправы, котры можуть вырїшовати як і ці ся будуть мінити назвы уліць, мали бы думати на то, жебы в данім містї ці селї на Підкарпатю досправды были назвы уліць і такы, котры вказують на історію і історічны повязаня того реґіону, котры вказують на особности того реґіону і з народів, котры там стовкы років жыють, ці уж то Мадяре, Словаци, іншы народности, а передовшыткым і Русины.

Днесь вшыткы тоты народы, котры жыють в тім реґіонї, стоять за своёв державов. Дати їх особностям публічный простор, як в припадї названь уліць, є тото наймешне. Но єм в тім песіміста.

Америцька сістема у великых містах забезпечує, же споры о назвы уліць ся не мусать вести. Гей, было бы то без спорів з высше спомянутыма, котры протестовали проти Фединишинця, кебы сьме собі повіли, же ся стрїтиме в Ужгородї на розї 5-ой і 9-ой. Але ці бы то было правилне? Не думам.

Петро МЕДВІДЬ, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР