17. 1. 2022: Недожытых 80 років Івана Манайла
У 2019-ім роцї СКР вырїшыв давати Премію Івана Манайла.
16-го януара 2022-го року 80-ых народенин дожыв бы ся вызначный русиньскый малярь, ґрафік, родак із Ужгорода – Іван Манайло.
Быв участником областных, всеукраїньскых і загранічных умелецькых выстав, мав і властны персоналны выставкы. Быв інціатором і орґанізатором основаня Меморіалного будинку – Музея Федора Манйла, котрого быв сыном.
Окрем актівной творчости і выставкового дїяльства, залучів ся і до русиньского руху. Ёго творы суть в музеях і пріватных збірках на Українї, в Мадярьску, в Чеській републіцї, на Словакії, в Ґрузії, Росії, Хорватії, Австрії і Нїмецьку.
Наслїдник Підкарпатьской малярьской школы
Народив ся Іван Манайло 16-го януара 1942-го року в Ужгородї. Ёго отець – Федор Манайло, быв єдным із основателїв Підкарпатьской малярьской школы. І він продовжовав у слїдах отця. Наперед штудовав на Ужгородьскім умелецько-промысловім учілищу, пак на Києвскім державнім умелецькім інштітутї, котрый закінчів у 1965-ім роцї.
Першый раз брав участь на выставі в 1961-ім роцї і першу персоналну выставу мав о рік пізнїше. В роцї 1967 вєдно із отцём брав участь на выставі творів україньскых малярів у Тбілісї, в Ґрузії. Ёго роботы высоко там оцїнили, і тот успіх додав му віру в ёго силы.
В роках 1966 аж 1969 учів рисованя, мальбу і композіцію на учілищу в Ужгородї, котре сам закінчів. В тім часї, маючі міцну академічну основу в рисунку, глядать Іван Манайло в розлічных методах і модерных штілах новы можности выражіня свого позераня на світ. Робить і методов соціалістічного реалізму, а до того періоду належыть і ёго інтересна розмаїта ґрафіка. Цїлый час малює і портреты.
В роцї 1972 творив під Москвов і намалёваны там образы, в тім самім роцї презентовав ся на цїлосоюзній выставі в Москві. В роках 1969 аж 1972 быв малярём Підкарпатьского умелецького фонду. Зреалізовав у тім часї вітражи, фрескы, мозаікы, басрельєфы, різьбы до дерева і далшы монументалны роботы.
Педаґоґ, директор, умелешць
Од 1972-го до 1985-го року Іван Манайло быв директором Ужгородьского умелецько-промыслового учілища. Молодый малярь так вів інштітуцію, котру у 1945-ім роцї основали великы особности Підкарпатьской малярьской школы – Адалберт Ерделі, Йосиф Бокшай і ёго отець Федор Манайло.
Образы Івана Манайла в тім часї нераз выставлёвали ся на областных і републіковых выставах. Він нелем урядовав як директор школы, але і учітелёвав. Хоць тота робота выжадовала велё часу, він і так много малёвав, часто по повинностях, котры мав у роботї. Тематіка образів того періоду – то фіґуралны композіції, портреты, закутины ці пейзажи.
У 1985-ім роцї вырїшыв одыйти з функції директора учілища. О рік пізнїше основать і зачінать вести Творче общество професіоналных малярів Підкарпатя. Вів тото общество десять років, выбавлёвав выставкы членів на Підкарпатю, і за ёго граніцями, наприклад в Празї.
Із середины 1990-ых років обертать ся до новой про нёго темы в малёваню – до женьского акту. До тых років належыть і Манайлів кубістічный пейзаж, малює і серію образів култовой архітектуры.
Мадярьскый період
У 1997-ім роцї Іванови Манайлови розвинула ся сердцёва недостаточность і быв оперованый в Мадярьску. Кедьже там мусив ходити на контролї, із женов вырїшыли перейти жыти до Мадярьска, де уж в тім часї жыв їх сын Андрій з родинов, котрый так само продовжує в родинній традіції малярів Манайлів. Сын уж втогды быв запоєный до русиньского руху в Мадярьску, і довєдна з отцём зачали робити выставы підкарпатьскых малярів.
Мадярьске обчанство Іван Манайло здобыв у 2001-ім роцї. В тім періодї в ёго образах мож відїти ґеометрічность і мозаічность. Часто темов суть односины мужа і жены, їх любов і духовна єдность.
Цілково од 1999-го року у Івана Манайла зачінать ся найвеце плодный період творчой актівности. В тім часї зреалізована выстава з назвов Три Манайлы перешла коло десять міст Мадярьска, а образы родины Манайловых (11 членів) были презентованы у 2005-ім роцї і в Маріяповчі, місті повязанім з русиньсков ґрекокатолицьков історіёв. В тій декадї умелець принимать участь на десятках выставок.
Іван Манайло так само брав участь на многых меджінародных творчіх пленерах. У 2007-ім роцї основав меджінародны русиньскы дїтячі творчі таборы при Балатонї, де попри малёваню дїти спознавали традіції, културу, фолклор Русинів.
Мено Івана Манайла стало знамым в Мадярьску. Писала о нїм преса, мадярьска телевізія з ним зробила дакілько інтервю і наточіла два біоґрафічны філмы.
Посліднї рокы жывота Іван Манайло выдав много сил, жебы всокотити меморіалный музей свого отця. Здоровя ся му підломило і 8-го фебруара 2010-го року вмер в Будапештї на інфаркт. Поховали го коло няня і мамы на цінтерї Калварія в Ужгородї.
Pro Arte Ruthenorum
Світовый конґрес Русинів вєдно із Русиньскым народностным самосправованём міста Вац в Мадярьску на засїданю XV. Світового конґресу Русинів, котрый проходив у юли 2019-го року в Любовняньскых купелях, засновали Народну премію за русиньске уменя Івана Манайла під назвов Pro Arte Ruthenorum.
Першым лавреатом той премії став далшый вызначный сучасный русиньскый малярь, выхованець Йосифа Бокшая, Адалберта Ерделія ці Федора Манайла, і досправдовый наслїдник традіцій меджівойновой Підкарпатьской малярьской школы – Володимір Микита.
Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.
