18. 1. 2023: Презідентка СР прияла челных представителів народностных меншын

Русины подаровал презідентці Малу історію Русинів.

17-го януара 2023-го року в Презідентьскім палаці в Братіславі прияла презідентка Словацькой републікы Зузана Чапутова представителів державов признаных народностных меншын. Стріча была зорґанізована при нагоді 30-ой річніці выникнутя Словацькой републікы.

Была то історічно перша офіціална стріча словацького презідента з представителями вшыткых народностных меншын. Запрошены были членове Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность, як і їх заступници.

За Русинів на стрічі брали участь членове выбору Петро Медвідь і Мілан Ян Піліп, а їх заступници Мартін Караш, котрый є єдночасно председом Русиньской оброды на Словеньску, і Петро Штефаняк, якый веде на посаді председы Округлый стіл Русинів Словакії.

Меншыны заслужать собі векшый політічный інтерес

В приговорі презідентка Словакії повіла, же представителі меншын суть інтеґралнов частьов будованя новодобой історії Словакії, розвиваня демокрації і інтеґрачных намаг в европскых штруктурах.

Припомянула, же то были мадярьскы політіці, котры в році 1998 помогли вытворити на Словакії коаліцію, яка одсторонила режім Владиміра Мечіара і приготовила Словакію на інтеґрацію до европскых і атлантічных штруктур.

І зато бы собі за словами презіденткы заслужыли меншыны векшый політічный інтерес о леґіслатівну підпору їх намаг заховати і розвивати свою културу і ідентіту. „Вшыткы позітівны зміны в історії новодобой Словакії суть і ділом народностных меншын, котры репрезентуєте,“ повіла участным голова державы.

„Іщі все видиме політічны намагы вказуючі на меншыну як на колектівного виноватого. Мусиме веце дбати о економічный розвиток реґіонів і дослідніше практікованя языковых і културных прав народностных меншын,“ підкреслила, причім скрітіковала бракуючу політічну волю „одкрыто з меншынами діскутовати о меншыновім законі“.

Презідентка підкреслила роботу народностных орґанізацій. „В реґіонах, в котрых жыють народностны меншыны, стрічам анґажованых людей, котры підмнимають свої комуніты далеко над рамкы звычайных очековань.“

Презідентка припомянула і позітіва, котры ся на Словакії подарили за 30 років в одношіню ку меншынам.

Меджі них зараховала закон о хоснованю языків народностных меншын, выникнутя першой меншыновой універзіты і далшых універзітных інштітутів, котры вчать меншыновы языкы і културу, выникнутя меншынового выбору, зряджіня Фонду на підпору културы народностных меншын, выникнутя новых народностных музеїв ці успішну реалізацію списованя жытелів у 2021-ім році новов формов, котра точніше вказала образ о меншынах як тоты попередні.

Крітічный быв і представитель меншын

Приговор на офіціалнім приятю мав і Ондрей Посс, котрый є підпредседом меншынового выбору, а єдночасно є предаставительом німецькой народностной меншыны у выборі. Сконштатовав, же приятя у презіденткы спринимають меншыны як выражіня щірого інтересу.

Посс так само крітічно вказав на бракуючій „комплексный і модерно зробленый закон о народностных меншынах, котрый означів за потребне діло про захованя і розвиток меншыновой културы і ідентіты.

Припомянув, же хоць о такім законі бісідує ся майже од выникнутя републікы, дотеперь не дістав ся до процесу схвальованя.

„Творіня закона было в плані леґіслатівных задач влады на рік 2022. Но не реалізовало ся, ани ся не зрушыло, але єдночано не была задача записана до плану на тот рік,“ звернув увагу Посс з тым, же припомянув і тот факт, же дотеперь не быв актуалізованый ани список народностных сел і міст, котрый мав быти платный од початку того року, і мав быти актуалізованый подля даных з остатнього списованя жытелів.

Русины подаровали книжку, бісідовали і з ґенералом

По офіціалных приговорах презіденткы і представителя меншын слідовала неформална часть, почас котрой могли участны прямо бісідовати з головов державы. Была то і принагода подаровати за меншыну дашто презідентці.

• Презідентка Словацькой републікы Зузана Чапутова была обдарована Малов історійов Русинів проф. Др. Івана Попа, др. н., з рук члена выбору Мілана Яна Піліпа, члена Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность.

Русиньска делеґація подаровала голові державы словацьку верзію книжкы од русиньского історіка Івана Попа з назвов Мала історія Русинів.

По закінчіню події коротку діскусію Русины мали і з новым начальником Воєньской канцеларії презідента Словацькой републікы – бріґадным ґенералом Ладиславом Довгуном. Ґенерал Довгун походить із Збоя, русиньского села в окресі Снина. Сам выглядав русиньскых представителів і побісідовав з Русинами в материньскім языку.

• Делеґація Русинів на Словакії у презідеткы СР Зузаны Чапутовой. Злїва: Мартін Караш, Мілан Яна Піліп, Ладислав Донгун, Петро Медвідь і Петро Штефаняк.

Бріґадный ґенерал Ладислав Довгун (р. 1969) служыть в армії од 1991-го року, значіть його воєньска карьєра зачала іщі в чехословацькій армії. Штудовав на Высокій воєньскій технічній школі в Ліптовскім Мікулашу і на Лондоньскій кральовскій універзіті, де у 2005-ім році закінчів оборонну політіку. Діяв на веце воєньскых позіціях і на різных місцях.

Од 1-го яанура 2021-го року быв заступником команданта Воздушных сил. 28-го януара 2021-го року го презідентка Словацькой републікы Зузана Чапутова выменовала за бріґадного ґенерала. Начальником Воєньской канцеларії презідента Словацькой републікы є од 1-го януара 2023-го року.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА, першім, котрый ся поужывав по кодіфікації русиньского языка в Братїслава 27. 1. 1995.