18. 11. 2022: Час зняти найвекшый памятник
В рамках демонтованя памятників бы уж могли і тот найвекшый.
В остатнїх днях в україньскых медіях могли сьме ся дочітати, же памятник совєтьскым воякам, котрый стояв на гранічнім переході Ужгород – Вышнє Нїмецьке, демонтовали. Вопросом зіставать уж лем єдно. Коли і хто демонтує тот найвекшый памятник совєтьской епохы?
Хто холем раз ішов до Ужгорода через переход у Вышнїм Нїмецькім, не міг го не збачіти. Величезный совєтьскый вояк „вітав“ вшыткых на україньскім боцї граніцїі. Памятник совєтьскым ослободителям быв на тім місцї досправды якостным гумором.
Бо він ани так не вказовав на то, де совєтьска армія ослободжовала, але скоріше на то, од якого пункту Москва по Другій світовій войнї насилно анектовала теріторію, котра мала тісячрічну історію в рамках Угорьска, а пак, на основі політічного голоса своїх властных представителїв, курту, но інтензівну історію в рамках Чехословакії.
Но треба ясно повісти, же Українї веце як тридцять років совєтьскый вояк на граніцї не перешкаджав. Чом бы і мав? Односины з Москвов не были все такы, як од року 2014. А іщі єдно є барз важным. Тадь то і вдяка тому сповєтьскому воякови є теріторія меджівойновой Підкарпатьской Руси днесь офіціално Закарпатьсков областёв Україны.
Но в часї, коли Москва нищіть жывоты і цїлу країну ракетовыма атаками, не є чудо, же вояк пішов конечно одпочівати по десятках років на вартї.
Дакус є чудным, же покля при нешкоднім пташатку на бастіонї мукачовского замку Паланок рїшыли о демонтованю і демонтовали го з дня на день, при ослободителёви были дакус помалшы.
Найвекшым совєтьскым памятником, котрый треба зняти, є україньска політіка односно Русинів.
Радіо Свобода в статї, котру до той темы публіковало, пише, же пожадавка на демонтаж пришла іщі в місцяцї май того року од коаліції орґанізацій з назвов За дерусіфікацію Закарпатя. Памятник быв демонтованый аж в новембрї, а треба підреслити, же майже нияк ся в статях о демонтованю не споминать ани дерусіфікація, ани десовєтізація. Найчастїше споминать ся гаварійный став, і замір збудовати там памятник воякам закарпатьской бріґады, котры теперь воюють у войнї на выходї країны.
Без огляду на то, ці тото демонтованя совєтьского вояка на граніцї з Европсков уніёв, на граніцї, котра вказує, де аж вкрала Москва теріторію іншой державы, є або не є означоване за десовєтізацію, практічно то десовєтізація є. Чістый факт.
Но при тій десовєтізації нам знова не зістає ніч інше, лем припомянути, же знятя вшыткых совєтьскых памятників на Українї буде мало, покля зохаблять стояти тот найвекшый памятник совєтьской епохы, монумент, котрый собі незалежна Україна барз радо по 1991-ім роцї присвоїла, і котрый честує.
Тым монументом є політіка односно Русинів, котры доднесь не дістали од києвскых властей свої права, не дістали своє узнаня як окремый народ, а притім корінный народ днешнёй Закарпатьской обасти, котрый там быв скорїше як тоты, котры го днесь іґнорують, котры му сперають права на існованя.
Апелів было много, а веце як тридцять років з боку Києва іґнорованы. Припадно нам было пояснене, же не знаме, хто сьме, же они лїпше знають.
Но покля то так буде і далше, можуть зняти і вшыткы памятникы, а мы все будеме припоминати, же десовєтізацію іщі не докінчіли. Бо совєтізація є в їх головах, а то є тот найвекшый монумент епохы, котра не належыть до западного світа 21-го столїтя.
Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова коректура: АРК в СР.
