18. 12. 2021: Сінодална шанса

Приходить шанса іти допереду, а не зістати лем тым, коло котрого перейдуть.

Католицька церьков вышла на такзвану сінодалну путь. В перекладї то просто значіть, же в октобрї зачав процес, котрого завершінём буде сінод єпіскопів у Римі, якый має одбыти ся в 2023-ім роцї. Одложме танірь з пирогами і задумайме ся.

Процес зачав у октобрї і має мати три фазы. Перша проходить уж теперь в католицькых дієцезах і єпархіях, другов буде контінентална фаза, третёв уже споминаный сінод єпіскопів у вічнім містї. Якраз перша фаза, в нашім припаді єпархіална, бы нас мала інтересовати найвеце.

Окрем того, же в окремых єпархіях мали быти зряджены даякы коорідначны ґрупы, тематічно, якы бы пак могли залучіти далшых людей до творїня візії даной єпархії, сінод є передовшыткым собор, церьковне згромаджіня як клеріків, так і віурючіх лаіків, і так з властнов ініціатівов бы не мав з той пути быти вышмареный нихто, хто ся приголосить, жебы хотїв брати участь на тім „формованю“.

І кедь вшытко, што ся пише коло цїлого сінодалного процесу може ся відїти в очах незаінтересованых як якась абстракція, не є то так. В Католицькій церькви якраз проходить процес, котрый може не зажыють многы далшы ґенерації по нас.

Іншак повіджено, пришла сінодална шанса, котра бы не мала быти іґнорована ани Русинами, бо далша така може уж ани не прийде, а бізовно не прийде так скоро, жебы сьме єй мы, котры жыєме теперь, знова зажыли.

Покля має быти цїлый процес досправдовым сінодом Католицькой церькви, пак Русини не можуть зістати невыслуханыма, не можуть зістати боком. Суть так само віруючіма ґрекокатоликами, і было бы проти сінодалной ідеї, ідеї собору вшыткых, жебы їх не чути, і не відїти. Іншак ся пак можеме бавити о тім, ці то досправды сінод, або театер.

Кедь ся Світовый конґрес Русинів уж веце раз звертав у своїх резолуціях на церьковны штруктуры, жебы заставити процес асімілації, словакізації, українізації – доповньте собі, кому што пасує, пак якраз теперь, в єпархіалній фазї є простор на тото, жебы то не зістало лем выкриком до тмы.

Выкриком, котрый ся все по двох роках повторять, лем пустыня є така шырока і рівна, же ани ехо ся не вертать, не жебы іщі даяку одповідь чути.

Єпархіална фаза, котра теперь проходить, є тов принагодов, котру бы сьме в єпархіях, котры іщі суть записаны як русиньскы, або в тых, котры были русиньскыма, припадно в тых, де знаме, же суть і русиньскы віруючі, мали схосновати на максімум. Якраз в тій фазї мали бы ся Русины через своїх представителїв звернути на свої єпархії, і жадати партіціпацію. Тоту партціпацію, котра є котра в назві цїлого процесу, якый зывершыть ся в Римі: За сінодалну церьков: общіна, партіціпація і місія.

То уж бы не быв лем выкрик до тмы, з форуму Світового конґресу Русинів, але реална пожадавка реалных русиньскых ґрекокатоликів на свою єпархію – в біжучім процесї

В рамках Пряшівской архієпархії быв покликаный до сінодалного тіму і чоловік, котрый там має представлёвати інтересы Русинів. Лемже то не є лем о єдній архієпархії. А притім пожадавок є много. Думам, же в каждій єпархії стрїчаме ся з подобныма проблемами, десь є то лїпше, десь гірше, а місцями є то абсолутна катастрофа.

Покля днесь маєме наставлёвати візію того, яка має быти Католицька церьков, пак є ясне, же ту мусить быти і про Русинів, а мусить їх акцептовати.

Не знам ці то на сміх, або на рыданя, але є то куріозна сітуація, кедь нам наприклад держава ґарантує, же покля нас десь в селї, містї є 20, 15 процент, залежыть од країны, маме ґарантовану урядну двоязычность, але в тім самім селї, містї нам церьков не ґарантує ніч. Просто, в тім самім селї можеме быти священиком асімілованы, тот їіпшый припад є, же ся служыть церьковнославяньскы.

Нїт, кедь нам держава знать ґарантовати нашы права, пак о то веце бы нам їх мала знати ґарантовати церьков. То значіть, окрем іншого, служыти і по русиньскы, хосновати русиньскый язык в літурґічнім і душпатырьскім жывотї. І не є на то выгварькы.

Католицька церьков знать, што то є служыти в языку народа. В языку народа. Не пише ся далше, ці хтось мусить тот народ узнавати, або го має за „субетнос“. Служыти в языку народа. А не є при тім служіню в языку народа спомянуте ани то, ці мать одпущене служыти не в языку народа тот священик, котрый не є з того народа. В припадї місій по цїлім світї видиме скорїше дашто інше, же священик ся приспособить народу.

Але, окрем хоснованя языка, є то і о тім, як мать вызерати церьковна штруктура. Ці маме право на своїх єпіскопів, на своїх вікарів, ці Русины в Польщі мають конечно право обновити свою адміністрацію, припадно вытворити властну єпархію.

Тото вшытко, і много далшых дїл мусить быти тлумаченых Русинами теперь, в єпархіалных фазах, і мусиме дуркати на дверї довтогды, покля нам не одкрыють і не выслухають нас.

Проходить сінодалный процес і то є шанса. Можеме вдяка тому іти допереду, і не зістати лем тым, коло котрого перейдуть на сінодалній пути. Знам, не вышытко залежыть од нас, бо можеме быти знова раз одіґнорованы, но были бы сьме недостойны своёй стародавной церьковной історії, кебы сьме тоту шансу не спробовали схосновати.

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.