20. 1. 2022: Ку русиньскому походжіню приголосило ся понад 63,5 тісяч людей

На Словакії першый раз мож было записати собі дві народности.

В четверь, 20-го януара 2022-го року, одбыла ся пресконференція Штатістічного уряду Словацькой републікы, на котрій уряд інформовав о далшых резултатах зо Списованя жытелїв, домів і квартелїв 2021.

Цілково ся подля публікованых даных звекшыла кількость тых, котры собі записали русиньску народность, кедь то порівнаме зо списованём із 2011-го року. Но веце Русины выужыли другу народность. Материньскый язык русиньскый собі записало менше людей як десять років тому, але русиньскый зістав третїм найвекшым меншыновым языком на Словакії.

Ґрекокатолицька церьков і Православна церьков собі приписали веце людей, як перед десятёма роками.

Мадярьска меншына найвекша, але далше страчать людей

На Словакії жыє подля Списованя жытелїв, домів і квартелїв 2021 довєдна 5 449 270 людей. Словаків ся приголосило 4 567 547 людей і творять понад 83 процент населїня. Далшых 55 496 людей собі дало словацьку народность як другу.

Якраз в минулорочнім списованю першый раз на Словакії было мож записати собі будь єдну, або дві народности.

Найвекшов народностнов меншынов зістала на Словакії мадярьска меншына. Приголосило ся ку нїй 422 065 людей, далшых 34 089 людей собі записало мадярьску народность як другу. Довєдна є то 456 154 тісяч людей, котры ся приголосилу ку мадярьску походжіню. Но і наперек тому, же порахуєме тоты дві чісла, Мадяре знова стратили. 458 467 ся їх ку мадярьскій народности приголосило в роцї 2011, 520 528 в роцї 2001 і  567 296 в роцї 1991. Мадярьскый материньскый язык собі записало в минулім роцї 462 175.

Но і наперек тому, же порахуєме тоты дві чісла, Мадяре знова стратили.

Ромска меншына зістала другов найвекшов, но Ромам другый вопрос поміг.  67 179 людей собі записало лем ромску народность, яку другу народность собі єй дало 88 985, што є довєдна 156 164 жытелів. В роцї 2011 было на Словакії 105 738 Ромів, в роцї 2001 89 920 і у 1991-ім роцї ся їх приголосило 75 802. Материньскый язык ромскый собі в минулім роцї записало 100 526 жытелїв.

Хто буде третя найвекша меншына?

Хоць в списованю было мож першый раз писати ся і ку двом народностям, методіка того, як ся то буде раховати, котры чісла будуть браны за основны, затля не є. Зряджена ку тому была експертна робоча ґрупа.

Якраз зато, же методіку іщі не познаме, зіставать вопрос, хто властно є третя найвекша меншына на Словакії, котров была по списованю з 2011-го року русиньска меншына.

За Чехів ся в році 2021 записало 28 996 людей, як другу народность чеську собі дало далшых 16 715 особ. Довєдна так є на Словакії 45 711 жытелїв, котры ся приголосили ку чеській народности. 33 864 собі притім записало чеськый язык як материньскый. Чехів было в роцї 2011 30 367, в роцї 2001 їх было 44 620 а у 1991-ім роцї ся ку ним голосило 59 326 особ.

Ку русиньскій народности ся приголосило теперь 23 746, а далшых 39 810 собі дало і русиньску народность вєдно з іншов. Довєдна так є на Словакії 63 556 людей, котры ся приголосили лем к русиньскому або і русиньскому походжіню. В списованях, в котрых не была можность другой народности, было Русинів 33 482 в роцї 2011, 24 201 у 2001-ім роцї і 17 197 в роцї 1991.

Покля буде методіка така, же ся будуть раховати довєдна чісла за першу і другу народность, пак бы Русины мали зістати третёв найвекшов народностёв і полїпшыли собі о веце як 30 000 жытелїв (!!!) Но покля буде хтось хотїти раховати лем єдну народность, пак бы мали быти Чехы третя найвекша народностна меншына.

О чім уж теперь знаме, же Русины стратили, то материньскый язык. Ку русиньскому материньскому языку ся приголосило в минулім роцї 38 679 (!!!) особ, причім в роцї 2011 то было 55 469. На тім найлїпше відїти асімілачный тренд, кедь старша ґенерація одходить і молодшій ґенерації бы было треба выбудовати досправдове русиньске школство, іншак тото чісло може далше зменшовати ся.

Но натеперь і так русиньскый язык зістав третїм найквекшым меншыновым языком на Словакії по мадярьскім і ромскім.

Міґрація якбач посилнила Українцїв

Ку україньскій народностній меншынї ся в остатнїм списованю приголосило 9 451 людей як ку першій, далшых 1 586 особ собі єй дало як другу народность. Довєдна є то 11 037 жытелїв Словакії. Україньска меншына собі полїпшыла в порівнаню із списованём з року 2011, коли ся ку нїй приголосило 7 430 особ.

Полїпшыли собі і без другого вопросу, што може быти повязане з робочов міґраціёв і жытелями, котры в минулых роках уж здобыли словацьке обчанство. Таку теорію потверджує і факт, же кедь україньскый материньскый язык в роцї 2011 мало уж лем 5 689 особ, теперь є їх 7 608, причім україньске школство на Словакії скорше заникать як ся розвивать.

Ку нїмецькій меншынї приголосило ся в роцї 2021 як ку першій 3 319 людей, і 5 255 собі нїмецьку дало як далшу народность. Довєдна так меншына рахує 8 574 людей з нїмецькым походжінём. 4 690 людей ся ку нїмецькій народности голосило в роцї 2011, в роцї 2001 їх было 5 405 і в роцї 1991 5 414.

Далшы меншыны здобывали і страчали

На Словакії є 13 державов узнаных народностных меншын, причім ку векшым народностям ся раховала дотеперь мадярьска, ромска, русиньска, чеська і україньска. Теперь дакотры меншы росли, дакотры стратили.

Моравску народность як першу записало собі 1 098, як другу 951 особ і довєдна мають Мораваны 2 049 приголошеных ку народности. В роцї 2011 было на Словакії 3 286 Мораванів. Польску народность дало собі як першу в минулім роцї 3 771 людей, як другу 1 511 особ, што є довєдна 5 282 жытелїв. В роцї 2011 ся ку польскій народности приголосило 3 084 особ.

Росіянів на Словакії подля першой народности є 3 245, як далшу народность собі дало російску 4 871 людей, што є довєдна 8 116 особ. 1 997 было Росіянів у 2011-ім роцї. І ту відїти вплив робочой міґрації в Словацькій републіцї.

Булгарів є подля першой народности 1 106, подля другой народности далшых 446 особ, што представлює довєдна 1 552 жытелїв. У 2011-ім роцї тота меншына раховала 1 051 людей. Хорватьску народность собі як першу записало 967, як другу 1 034, што є довєдна 2001 людей з хорватьскым походжінём. В роцї 2011 было Хорватів 1 022.

1 084 людей собі як першу записало сербску народность, як ку другій ся ку нїй приголосило 792 далшых особ, што є по зрахованю 1867 жытелїв, причім в роцї 2011 жыло подля списованя на Словакії 698 людей, котры ся голосили ку тій народности. І ту ся дасть очековати, же є то вплив робочой міґрації, але і міґрації з 1990-ых років, коли была война в бывшій Югославії.

Ку жыдівскій народности приголосило ся як ку першій 596 людей, як ку другій 1 242 далшых особ, што є довєдна 1 838 жытелїв. В роцї 2011 ся ку Жыдам голосило 1 999 людей, значіть тота меншына так само стратила, хоць і з двома вопросами.

Посилнили ґрекокатоликы і православны

Римокатолицька церьков на Словакії зістала найвекшов, але стратила людей. Приголосило ся ку нїй 3 038 511 людей, причім в роцї 2011 было 3 347 277 римокатоликів, в роцї 2001 їх было 3 708 120 і у 1991-ім роцї 3 187 383.

Євангелици авґсбурґского віроісповіданя зістали другов найвекшов церьквов, кедь ся ку ним приголосило 286 907 людей, але так само значно страчають віруючіх. В роцї 2011 їх было 316 250, у 2001-ім роцї ся їх голосило 372 858 і в роцї 1991 їх было аж 419 987.

Ґрекокатолицька церьков на Словакії має подля остатнёго списованя 218 235 віруючіх і наросла. В роцї 2011 ся ку тій церькви приголосило 206 871 людей, в роцї 2001 мала затля найвеце – 219 831 приголошеных, і в роцї 1991 было на Словакії 178 733 ґрекоатоликів.

Мірно наросли і православны. Ку Православній церькви на Словакії ся в минулім роцї приголосило 50 677 особ, што є найвеце од 1991-го року. В роцї 2011 їх было 49 133, у 2001-ім роцї записало ся 50 363 православных, і в роцї 1991 їх было 34 376 віруючіх.

Петро МЕДВІДЬ, Лем.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК Вв СР.