20. 1. 2023: Меншыновый довг
Были сьме былизко, но вопросом є, ці ся то має тїшыти.
Словакію чекають передчасны вольбы. То є факт. Теперь уж зіставать одкрытый лем вопрос того, в котрім термінї тоты вольбы будуть. Фактом так само є, же меншынам сучасна коаліція зіставать довжна.
Было то радости і надії, кедь у 2020-ім роцї влада, яка выникла по фебруаровых парламентных вольбах, дала собі до свого проґрамового выголошіня, же прийме закон о народностных меншынах. Першый раз в історії од выникнутя републікы даяка влада дала собі тото меджі пункты, котры хоче наповнити.
Сценарь, же то власти думають серёзно, потверджовав і факт, же могла выникнути робоча ґрупа, котра закон писала, і вшытко властно вызерало ідеално.
Нажаль, наконець ся потвердило, же вшытко є реално лем збожне желаня меншын, котры на приправі тексту закона посередництвом робочой ґрупы і брали учать, а не досправдовый замір влады, котра собі то дала до свого основного документу.
Бо кедь пришло на то, же о законї вже мала проходити публічна діскусія з представителями меншын, як і далшых фаховых кругів, кедь мало зачати ся реално моделовати вшытко так, жебы готовый текст дістав ся на владу, і пак на схвалїня до парламенту, про уповномоченого влады про народностны меншыны, під котрым і текст закона выникав, і під котрым робила робоча ґрупа, пришла на семафорї червена.
На серёзне докінчіня роботы над законом, значіть на проїднаня на владї і посунутя до парламенту, властно ани не была політічна воля. Тота пропала десь меджі приятём проґрамового выголошіня в роцї 2020 і староновыма леґендами о тім, як треба вшытко робити про тото, жебы лем мадярьска меншына не мала даякы права, котры бы могли огрозити Словацьку републіку.
Мадярьска, ани інша меншына в цїлій історії незалежной Словакії жадным огрожінём не была. А скоріше наопак, меншыны бы могли бісїдовати о своїм огрожіню.
Траґікомічне на тых 30-річных арґументах о мадярьскій меншынї є, же покля бы хтось досправды хотїв огрозити Словакію, пак ся не буде смотрити на законы, котры має републіка прияты, а зробить то – просто, бо хоче.
Мадярьска, ани інша меншына в цїлій історії незалежной Словакії жадным огрожінём не была. А скоріше наопак, меншыны бы могли бісїдовати о своїм огрожіню, покля держава три декады не знать прияти закон о поставлїню народностных меншын, а іщі в даякій меншынї видить огрожіня.
Сучасна владна коаліція, включно лібералів, котры уж меджічасом стали опозіціёв, якбач досправды попсула вшытко, што лем могла. То, же меншыновый закон наконець дали на fade out, кедьже го минулый рік не прияли а тот рік ани не дали до леґіслатівного плану, є іщі веце смутнїше, кедь видиме штатістіку, кілько за тоты нецїлы три рокы схвалили законів в ускоренім леґіслатівнім процесї. А суть припады, коли то абсолутно не было потребне.
Меншыны рокы просаджують і роблять на меншыновім законї, не жадали жаден ускореный процес, но ани в тім найпомалшім процесї ся їх аґенда на владу, котра собі тоту аґенду дала до проґраму, не дістала.
Днесь є вже ясне, же Словакію чекають передчасны вольбы. Вопросом зіставать, в якім термінї будуть. А так само є іщі все вопросом, ці довладне до тых волеб сучасна влада, влада в новім складї, котра выйде по доїднаню ся політічных партій і з крытём в парламентї, або на вольбы будеме чекати з урядницьков владов, котру выменує презідентка.
Но в каждім припадї днесь можеме конштатовати, же Словакії і далше зістав односно меншын єден великый довг. Правда, были сьме близко. Тадь закон уж быв і в проґрамовім выголошіню влады, быв написаный. Но впропсом є, ці то має тїшыти, або якраз тот факт має іщі веце сердити.
Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова коректура: АРК в СР.
Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.
