20. 10. 2022: Ведеме кампаніі. Хочеме, жебы інчы нас познали

Най таблиці останут для сохраніня памяти о великых людях і ділах.

То, же о нас чути – хыбаль ясне. Польскы жытелі Лемковины добрі знают, же на тій обшыри жыли і жыют Лемкы – корінне населіня той землі. Гірше з деталями, такыма як знаня о достоменности Лемків, іх істориі ци культурі.

Прото ведеме кампаніі в парох просторах. Цілю тых діянь єст інформувати сусідів Поляків і інчых громадян, але і туристів, што хоц сме невеликым народом, то духом сме богаты і маме ся чым похвалити.

Таблиці в Ґорлицях і Білянці

Літом перша таблиця была одкрыта при історичній будівли Руской Бурсы в Ґорлицях. Предовшыткым інформує она о діяльности найстаршого лемківского общества – Стоваришыня «Руска Бурса» в Ґорлицях. Найдеме на ній одповіди на звіданя «Кым сме?», «Што робиме?», «По што тото робиме?» і «Якы маме мриі?».

На таблици находят ся основны інформациі о Лемках і нашій орґанізациі. Што основне при цілій кампаніі – інформуючы тексты сут в поміщены в лемківскым языку, а на другым місци в анґлицкым, як шыроко хоснуваным языку.

Зато же присутніст лемківского языка єст в публичным просторі невелика, цілю того проєкту было вказати го на таблицях поміщеных на обшыри Лемковины – в місцях, якы мают історичне, культурове і духове значыня для Лемків. І такым місцьом певністю є ґорлицка бурса.

Зас друга таблиця перед парома днями была поставлена в Білянці, символичным селі, кєд іде о одроджыня Лемковины. То як раз ту найскорше зачала ся «одбудова» знищеной культуровой лемківской достоменности.

Таблиця станула при хыжы родины Трохановскых – вызначного роду, якій цілістю посвятил ся культурі. Поміщены на ній тексты (подібні як на ґорлицкій таблици в першій черзі по лемківскы, пак по анґлицкы) інформуют о тым, што в Білянці вродил ся, пак по выгнаню вернул і долгы рокы творил вызначный соспільно-політичный діяч, поета і етноґраф – Павел Стефановскій.

З таблиці дознате ся, што в 1969 р. был в Білянці основаный Маестром Ярославом Трохановскым Репрезентацийный Ансамбль Лемків в Польщы «Лемковина». То неоціненой вартости центр лемківскости в роках, коли Лемкы не были вызнаны польском державом. І хоц Лемковина спит, то єй основатель і думкодавця надале творит чысленны шедевры, якы збогачают нашу музичну культуру.

Вкінци дознате ся, што в 2008 р. як раз в Білянці поставлено першу двоязычну (польско-лемківску) таблицю з назвом місцевости. Было то можливе на основі записів уставы з дня 6. січня/януара 2005 р. о нацийональных і етнічных меншынах і о реґіональным языку. Таблиця з двоязычном назвом села в Білянці то дотепер єдиный такій примір на обшыри ґміны Ґорлиці. Вісем дальшых таблиц з назвами сел по лемківскы і по польскы введено в 2011 р. на обшыри ґміны Устя Рускє.

То не вшытко – зазрийте до Санча

При нагоді вартат спомнути, што окрем проєкту з таблицями в нашым языку, што ся находят в важных для нас місцях, ведеме тіж другу, шыршу каманію під назвом «Лемкы сут… / Łemkowie są…», яка має за ціль пропаґувати знаня о Лемках, кым сут, де іх рід та м.ін. тото, чым ся наштоден занимают.

В рамках реченой кампаніі перед парома днями выстартували автубусы в Новым Санчы, якы оклиєны сут в пропомоцийны материялы. Ignorantia iuris nocet (лат. незнаєміст права шкодит) – тота юридична параменія пасує як раз до той справы. А то зато, што інформацийны тексты на санчівскых автовусах походят з тзв. меншынового закону, якій ясно окрислят статус Лемків в Польщы.

Лемкы сут: ґрупом польскых громадян (меньшом од решты жытелів Польской Республикы), єдном з признаных в Польщы етнічных меншын і мают свій язык, культуру, традициі. Коротко і на тему, а до того переказ дотре до парох (може і парунадцетьох) тисачів осіб – рахуючы хоц бы самых офіцийных жытелів Нового Санча.

То не конец. Онедолга принесеме дальшы вісти о материялах, якы зрыхтуваны сут в рамках акциі «Лемкы сут… / Łemkowie są…».

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фм.

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)