20. 3. 2022: «Выселены» лемківскы іконы

В невеличкій ґалериі 66P во Вроцлаві станула монументальна інсталяция знаного артисты Леона Тарасевича – одверненый горізнач блакітный дім, а над ним святы образы, знимкы выселінь вельох наций.

«В однесіню до істориі послідніх двох тыжнів, выстава набрала сучасного выміру, а через тото перемавлят з таком силом, што не дозвалят быти обонятным» – підкрислят куратор Артур Ульріх.

Робота Леона Тарасевича навязує до темы выселінь. Єй основом сут істориі ріжных соспільности, котрых члены были змушены лишыти своі хыжы в налсідстві воєн, нацийональных чысток, депортаций, повоєнных трактатів о выміні люди.

Втрата дому все вяже ся з травмом, яка оставлят тырвалый слід в ґруповій і історичній памяти. Переношеный з поколіня на поколіня тягар пережытя насильства, страху, кривды будит підсвідому потребу сохранити дім і його жытелів через высшу силу. Наштоден символизуют єй святы образы, леґенды, ритуалы, семантика кольорів. Во вшыткых культурах світа кольор явит ся посередником в контактах з божеством.

Блакітный асоциює ся в рідном хыжом

Професор Леон Тарасевич, приізджаючы до Вроцлавя, не предвидувал такой формы експозициі. «Пак дошла свідоміст, што можу сполнити мрию і зробити выставу єдного кольору» – пояснял на вернісажы артиста. Його роботы сут найчастійше вельокольоровы або чорно-білы, тым разом домінує блакітный.

«Положеный є пляскато, єст синім домом оберненым горізнач, бо вказує ся, што цілому нашому поколіню, але тіж старшому од нас, хыжа асоциює ся з блакітным» – оповідал проф. Тарасевич, підкрисляючы, што тот кольор был універсальный для вельох культур – лемківской, украіньской, німецкой, білоруской, польской, выступувал в штоденным жытю, в святынях, на нагробных памятниках.

«Блакітный фунґувал фурт, бо такій піґмент додавали до найбарже натруального доступного для люди вапна» – бесідувал артиста. «Важне, жебы малярство было присутне, же через кольор можеме інтелектуальні войти в тоту траґедидю» – констатовал.

Над блакітным домом маляр помістил лемківскы, украіньскы іконы, знимкы выселеных Німців, символы выгнаня Поляків на Сибір.

Выселіня – поторганы символы духовой тырвалости

Артур Урліх, куратор выставы, зазначыл, што выселіня то тырвале зорваня з минулым, безнадійна будучніст, без переспективы на ліпше заран, одорваня од окрисленого свого місця на земли в просторі будучого пунктом однесіня злучыня з предками.

Інспірацийом были повоєнны выселіня, котре пережыло близкє професорови Підляша (послідньо терены Білоруси) та Вроцлав. «На выставі промовляют емоциі тепер выселеных, драма біженців на польско-білорускій граници, безнадія воєнных біженців з Украіны, політичных, економічных конфліктів і нацийональных, етнічных і реліґійных чысток» – пояснил Арутр Урліх.

Леон Тарасєвич

Проф. Леон Тарасевич (вр. 1957 р.) постеріганый є зіяк єден з найвеце інтриґуючых сучасных малярів. Студиювал малярство на Академіі Красных Штук во Варшаві. Єст лявреатом вельох нагорід і выріжнінь. Його роботы находят ся во вшыткых значучых польскых, але і заграничных колекциях. Выставлял м.ін. в Штокгольмі, Венециі, Берлині, Ню Йорку, Барцелоні. Мешкат в Валілах на Білосточчыні.

Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, ЛЕМ.фм. Фот. пресовы материялы.

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)