21. 5. 2022: Минуло 140 років од смерти третёго пряшівского єпіскопа НИКОЛАЯ ТОВТА
Того року минaть 140 років од смерти третєго пряшівского ґрекокатолицького єпіскопа Николая Товта, котрый, хоць быв єпіскопом курто, ай так стигнув зробити много про своїх віруючіх.
Николай Товт ся народив 10. 8. 1833 р. в Мукачові, де ёго отець быв кантором в церькви.
Ґімназіалны і філозофічны штудії закінчів в Сатмарї. Богословіє штудовав у Будапештї а на священика быв высвяченый на Чернечій горї в Мукачові на свято Николая 1857 р. Быв професором моралного богословія в Ужгородї а од 1870 р. в Будапештї. В 1873 р. установили го за ректора ужгородьского семінарія. На пряшівского єпіскопа быв высвяченый 21. 5. 1876 р.
Николай Товт быв єдным із найученїшых єпіскопів того часу. А хоць на єпіскопскій катедрї быв лем 6 років, стигнув збогатити Пряшівску єпархію. Обновив церьковне школство і намагав ся быти хранителём молодежи і сирот, зато основав фонд про облїканя бідных штудентів. Дав зрештавровати інтерьєр катедралного хгаму св. Йоана Крестителя у Пряшові, котрый торжественно посвятив 6. 1. 1882 р. Є інтересне, же хоць Николай Товт быв выхованый у мадярьскім духу, выголошовав о собі, же є єпіскопом Русинів. Выступив проти хоснованя мадярьского літурґічного языка у своїй єпархії і запроваджав у церьковных школах русиньскый язык. Дозерав на то, жебы ся в церьковных парохійных школах учіла азбука і церьковнославяньскый язык, што відїв як потребне про порозумлїня молитв і літурґічных обрядів. Кедь ёго угорьска преса обвинёвала, же не хоче запровадити латиніку, одповів словами так: „Няй новинкы пишуть, што ся їм любить, но мі потребне выповнити єпіскопске заданя.‟
Николай Товт быв першым єпіскопом, котрый зробив сістематічну канонічну візітацію парохій в Пряшівскій єпархії. Він у куртім часї особно навщівив скоро вшыткы свої парохії, докінця і тоты, котры были в тяжко доступных горах. В 1878 р. купив у Пряшові за свої пінязї парцелу, на котрій дав збудовати богословску семінарію. Тота была докончена уж у 1880 р. До того часу ся богословы учіли в Ужгородї, Будапештї, Тырнаві і Острігомі. В 1881 р. заказав священикам Пряшівской єпархії носити бороды, што многых побурило і відїли в тім латінізачный процес.
Єпіскоп Николай Товт умер нагло 21. 5. 1882 у віцї 48 років. Похованый а в кріптї пряшівской катедралы. Погробны обряды одслужыв 24. 5. 1882 р. мукачовскый єпіскоп Йоан Пастелїй.
Література: Нарисы історії церькви Заскарпатя, Атанасій В. Пекар, ЧСВВ; Пряшівска єпархія, Николай Бескид.
о. Мілан ЯСИК, здрой: Grekokatolîcʼkyj rusîňskyj kalendarʼ / Ґрекокатолицькый русиньскый календарь 2022, Общество св. Йоана Крестîтеля, 2021, с. 71-72, ISBN 978-80-973223-5-9.
