25. 8. 2023: Пару новосадьскых позначок, або не є так зле

Конґрес ня інтересує, покля хоче рішыти прінціпіалны діла. Теперь ня інтересує.

Не знам, якбач каждый од засїданя Світового конґресу Русинів чекать дашто інше. Все. Кедьже можу бісїдовати лем за себе, далеко од моїх очековань конґрес в Новім Садї не быв. А докінця сповнив дакотры пункты, котры довгодобо мав єм за прінціпіалны.

Курта характерістіка XVII. Світового конґресу Русинів бы звучала якось так: Одбыв ся без векшых незгод, скоро в стопроцентній єдности позіцій тых членьскых держав, котры реално на конґресї брали участь.

Чом тых членьскых держав, котры брали реално участь? Бо то, же зо Свереной Америкы не быв нихто, окрем честного председы Павла Роберта Маґочія, нам дає два вопросы.

Першый, чом нихто не быв способный прийти? Другый, якы суть властно днесь позіції нашых „америцькых“ братів односно вопросів, котры сьме на конґресї рїшали? На єден і другый вопрос не буду одповідати за них, вірю, же часом пояснять самы.

Но самособов не зістанеме коло куртой характерістікы. Бо на конґресї ся, на роздїл од часів, котры бы сьме могли назвати летарґіёв, рїшали важны дїла, котры будуть прямити роботу Світовой рады Русинів і характер конґресу в далшім періодї. І кедь собі то дакотры не усвідомлюють, або не видять.

Першов великов змінов, котру уж было мож відїти в послїднїм роцї і пів, є факт, же конґрес перестав „бояти ся“ політікы.

Реалность войны на Українї, а вєдно з тым і укреплены намагы Кієва етабловати ся в европскых і трансатлантічных штуктурах, вказала і тым „найнеполітічнїшым“, же тадыль путь не веде. Не треба нам конґрес як „културну орґанізацію“. Треба нам політічну силу.

Покля хочеме, жебы Україна была европсков державов, котра дає права вшыткым народам, якы в нїй жыють, включно Русинів, пак мусиме перестати, лем як вольночасову актівность помеджі співаня і гуляня, заганяти із склоненов головов писма до Кїєва, де нам все вернуть тоту саму одповідь, а мусиме звертати ся до одповідных европскых і світовых орґанів і інштітуцій. А то гордо.

За веце як тридцять років ся вказало, же на Українї не фунґовало ніч. Про цїлосвітове русиньске общество не може днесь быти інша векша пріоріта як то, жебы Русины на Українї здобыли свої права. Жебы Україна вступила до западного світа з Русинами, не без них. І зато про Світовый конґрес Русинів днесь неєствує інша путь, як робити діпломацію, лобінґ в европскых і світовых кругах за права Русинів. Значіть, не є іншой пути як „політіка“, і кедь ся того слова дакотры боять.

То, же на конґресї в Новім Садї ся пункты односно той аґенды дістали до резолуції, же вєдно з тым председа конґресу оголосив далшы крокы, просто проґрам, і же проти того нихто не простестовав, є ясным сіґналом, же по роках конґрес, вірю, нашов, чім має быти.

Не є іншой пути як „політіка“, і кедь ся того слова дакотры боять

Другов великов змінов є факт, же конґрес ся одкрыв. Ексклузівіту конґресу, котрый ся не отворить никому, крітіковав єм, а нелем я, веце раз. Новосадьскы делеґаты заголосовали за меморандум, котрый то мінить.

Меморандум, як часть Станов СКР, быв уже почас конґресу підписаный членьскыма орґанізаціями, лемже він є приступный і нечленьскым орґанізаціям а інштітуціям, котры будуть мати інтерес сполупрацовати з конґресом.

То значіть, же конґрес властно вытворив простор про, мож бы было повісти, асоціованых членів. Тот крок є такзваные win-win рїшіня. Значіть, выгра про вшыткы стороны.

По перше, солупраца з конґресом уж не є забетонована лем про членьскы орґанізації (хоць ся тым не рїшыть, хто має быти членьска орґанізація), але є одкрыта і про далшых. По друге, чім веце орґанізацій, інштітуцій меморандум підпише, тым легше ся конґресу буде їднати з такыма інштітуціями як Рада Европы, ОБСЕ, Европскый парламент ітд., бо конґрес пак може вказовати векшу ліґітімность свого голосу.

Не є марґіналным, же делеґаты прияли великый ерб Русинів. Самособов, каждый бы знав зробити свою верзію, красшу, таку, гевтаку. Великый ерб не мусить быти на вічность у тій подобі, так само як ани наш ерб ці флаґ. Нашы народны сімболы можеме мінити, кедь на то буде пожадавка і условія.

Но што є важне, то факт, же делеґаты, представителї Русинів з рїзных держав, вырїшыли о тім, же будеме мати великый ерб. Бо не хтось іншый нам має діктовати, ці можеме мати великый ерб, як мать вызерати, але передставителї нашого самобытного народа мають право о тім вырїшовати самы. І вырїшыли.

Але жебы єм не писав лем позітіва, на што чітатель Медвдідя ани не є звыкненый. Правдов є, же ня мерзить якыйсь брак амбіцій.

Кедь мам повісти щіро, мі не перешкаджать, же Штефан Лявинець продовжує у функції председы конґресу (уж як рекордман). З председом маю коректны односины і думам, же може і буде лїпше, кедь в започатій корешпонденції з меджінародныма інштітуціями буде продовжати теперь тота особа, котрій уж одписали, і котрій запропоновали стрїчі.

Но є про мене дакус несподїванём, же нихто іншый із Світовой рады Русинів не мав амбіцію кандідовати на председу. Ту ся пак треба задумати над тым, чом. Бо покля не мають жадных амбіцій, пак є леґітімный вопрос, нашто властно хотять быти в радї.

Фактом є, же Лявинець бы якбач выграв і кебы мав протикандідата. Теперь і з моїм голосом. Але тот демократічный елемент выберу з холем двох людей мі особно хыбовав. А не думам, же лем мі. І мам надїю, же молодшы членове рады будуть інтензівно думати два рокы.

Вернийме ся ку куртій характерістіцї конґресу. Іщі куртша як на початку бы была така: Не є так зліе, але было гірше.

Но є што робити. Конґрес ня інтересує, покля хоче рїшыти прінціпіалны дїла. Теперь ня інтересує. Што не значіть, же ся то не може змінити.

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: АРК в СР.