27. 1. 2023: Президент ПР Анджей Дуда стрітил ся з представниками нацийональных меншын
В середу 25. січня/януара тр. президентска пара запросила на дорічну стрічу представників Костелів і конфесийных звязків в Польщы та членів Спільной Комісиі Уряду та Нацийональных і Етнічных Меншын.
Президент Аднжей Дуда подякувал за присутніст. «Стрічаме ся зо собом з добротом, з поданьом долони. То як раз будує силу нашой державы і нашой спільноты. Тото, же смотриме на себе з жычливістю, зо зрозумліньом, же глядаме доріг, якы ведут нас до порозумліня, до рішаня вантпливых квестий, часом конфліктовых – як то в жытю. Але знаме быти разом» – підкрислил президент.
О кінци войны і о мирі
А. Дуда бесідувал тіж о зрозумліню і толеранциі, з яком підходят до себе тепер власти одповідальны за долю держав і наций – тепер, в тій части Европы. Выразил він і надію, што неодолга буде гев обшыр безпекы і економічной просперіты. Заґарантувал, што роблене є днес вшытко, жебы война на Украіні як найскорше ся закінчыла, і жебы вернул покій.
По Президенті голос забрали: о. архієпископ Станіслав Ґондецкій – Ведучый Польского Єпископату, о. єпископ Анджей Маліцкій – Презес Польской Екуменічной Рады, Міхаель Шудріх – Головный Рабін Польщы, Томаш Міскєвич – Ведучый Мусульманьского Реліґійного Звязку в Польщы та Григорий Куприянович – Спілведучый Спільной Комісиі Уряду та Нацийональных і Етнічных Меншын (СКУтНіЕМ).
До Президентского Палацу, першый раз по выбуху пандеміі, зас запрошено не лем головы Костелів та членів Спільной Комісиі Уряду та Нацийональных і Етнічных Меншын, але тіж делеґациі світскых вірных поєдных костелів і конфесийных звязків. Стрічу співом прикрасил выступ Ясногірского Хлопячо-Мужского Хору «Pueri Claromontani».
Конечніст пошануваня прав чловека до свойой достоменности
Григорий Куприянович, ведучый СКУтНіЕМ, в своім выступліню однюс ся до тырваючой аґресиі Росиі на Украіну. Повіл, што меншыны найліпше розуміют, до чого веде язык ненависти та неґуваня прав чловека до свойой ідентичности, языка, культры, державы. «Тото як раз є причыном той войны (…). Путін неґує сам факт істнуваня украіньской нациі і єй право до свойой державы. (…) Одмінный модель взаімных реляций презентує цивілизуваный світ, одкликуючый ся до ідеі прав чловека і европейской спадковины. То модель пошануваня прав чловека, прав єдиниці і прав меншын» – повіл Куприянович.
Дальше ствердил, што незрозумілым є, же єдна з меншын в Польщы, німецка меншына, є дискримінувана в квестиі вчыня німецкого языка як языка меншыны. Однюс ся тіж до непевной економічной ситуациі, котра найвеце нарушат стабільніст меншын і выкликує іх страх, бо «коли нарушена буде культурова трансмісия, переказ языка, спадковины, традиций, то наслідства можут быти неодвертальны, а тото спричынит, што заникнут уникальны культуровы явиска, што сут великом спадковином Польской Республикы і цілой Европы» – сконстатувал Куприянович.
Бракло німецкой меншыны
Звязок Німецкых Соспільно-Культуральных Стоваришынь уважат, што ограничаючы чысло годин дітям, родичам і учытелям, вшыткым представникам німецкой меншыны, «забрали не лем язык, але і зранили іх гідніст».
Представникы німецкой меншыны одшмарили запрошыня президента на новорічну стрічу в Палаци. Як причыну подали ограничыня чысла лекций німецкого языка.
В лютым/фебруарі минулого рока міністер едукациі Пшемислав Чарнек розпоряджыньом зменшыл чысло лекцийных годин німецкого языка як языка нацийональной меншыны в польскых школах – з трьох до єдной. Новы переписы тыкают лем той єдной – німецкой меншыны, інчы меншыны дальше можут вчыти своіх языків в вымірі трьох годин.
Резиґнация зо стрічы формом протесту
Одмітуючы президентскє запрошыня, представникы Звязку Німецкых Соспільно-Культуральных Стоваришынь написали в листі до президента, што «з причыны тырваючой дискримінациі діти німецкой меншыны не видят можливости приняти запрошыня».
«Не знаме, як мали бы сме одчытувати слова і ґаранциі падаючы при нагоді такых стріч, в часі котрых є бесіда о тым, яком вартістю сут нацийональны і етнічны меншыны прожываючы в Польщы од поколінь, взглядом факту, што єдна з тых меншын (…) є гірше трактувана од інчых нацийональных і етнічных меншын жыючых в нашій державі» – цитує писмо Polsat News.
Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, ЛЕМ.фм.
(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)
