27. 7. 2022: Творы Євґенія Фенцика діставають ся ку чітателям

В тых днях діставать ся ку чітателям нова публікація з Выдавательства Пряшівской універзіты в рамках серії Русиньска класіка.

Тандем літературознателїв із Інштітуту русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові, Валерій Падяк і Михал Павліч, по двох публікаціях, в якых пошоровали творы Анатолія Кралицького, і выбері пєс з репертоара Театру Александра Духновіча, одкрывають про сучасного чітателя далшу вызначну русиньску особность і ёго творчу дїдовизну.

Три найважнїшы творы

Книга з назвов Євґеній Фенцик. Творы приносить три цїлы, комплетны творы того вызначного священика, поета, прозаіка, драматіка і публіцісты другой половины 19-го столїтя. Но подля редакторів выданя, іде о три найважнїшы літературны творы, із веце як двасто, котры Фенцик почас свого жывота написав.

Книга ёго выбратых творів обсягує повісти Нищіє духом і Учитель-Неборак, як і драму з назвов Покореніє Ужгорода. Ёго творы, незаслужено забыти, як пишуть редакторы новой публікації, так холем часточно вертають ся днесь ку русиньскому чітателёви.

В книзї Євґеній Фенцик. Творы найдеме і доста шыроку а глубоко оброблену біоґрафію Фенцика, котру знова приготовив, як і в поперднїх выданях Кралицького, Валерій Падяк. Так само 400-сторінкова публікація, котрой выданя підпорив і Фонд на підпору културы народностных меншын, обсягує і богатый додаток з ілустраціями.

Падяк з Павлічом так знова сягли по далшім покладї русиньской літературы, котрый і вдяка українізації в минулім столїтю зіставав мімо інтересу, і приношають тот поклад очіщеный од пороху днешнёму чітателёви.

Книжка, як повів єден із редакторів, Валерій Падяк, в тых днях має вказати ся друком, но уж теперь шырокый круг заінтересованых може собі єй цїлу прочітати і на сайтї Пряшівской універзіты, бо хотять, жебы дістала ся ку што найвекшому чіслу чітателїв.

Євґеній Фенцик

Євґеній Фенцик (1844 – 1903) быв родаком із села Мартінка на Підкарпатю. Штудовав на ґімназії в Ужгородї і Сату-Маре. Потім абсолвовав богословску факулту на універзітї у Відню. Якраз там, в століцї монархії запоїв ся Фенцик до патріотічных кружків славяньской штудентьской молодежи. На священика быв рукоположеный і 1869-ім роцї.

Фенцик зачав писати літературу уж почас своїх штудентьскых років. Публіковав стихы, повіданя, а докінця і краєзнавчі статї, котры выходили на сторінках ужгородьскых ґазет СвѢтъ, Новый свѢтъ ці у львівскій ґазетї Слово.

У 1885-ім роцї зачав выдавати властну ґазету, котра мала назву Листокъ. Тота выходила до 1903-го року, до ёго смерти, і цїлый час єй редаґовав.

Фенцик окрем іншого інтересовав ся і о історію Русинів. Зробив інтересный проґрам їх бадань, котрый мав назву Мысли о составленіи нашей історіи. В роках 1892 аж 1896 на сторінках ґазеты Листокъ опубліковав довгу статю о історії русиньской літературы, котра вышла під назвов Очеркъ угро-русской письменности. В Додатку ку Листку, котрый выдавав од 1891-го року, публіковав серію статей о выгодах модерного господарїня на селах, про русинискых священиків зробив коло 200 текстів проповідей.

Быв редактором учебників про русиньскы школы з ґраматікы, математікы, фізікы, ґеоґрафії і історії. Так само є автором реліґійных робот Литургика і Молитвенникъ.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР.