28. 12. 2020: 30 років од обновліня орґанізації Руска матка

Якраз днесь, 28-го децембра, проходять в Руськім Керестурі в Сербії святкованя. Русины собі там припоминають 30-ту річніцю од основаня, або ліпше повіджено обновліня орґанізації Руска матка.

Тота орґанізація є і основаючім членом Світового конґресу Русинів. З причіны пандемії суть днешні святкованя скромнішы, як было наплановане, інформовала аґентура Рутенпрес.

Основана по войні

Історію орґанізації Руска матка мож розділити на два періоды. Першыраз была основана у 1945-ім році. Втогды выникла з цільом забезпечовати фінанчну поміч про бідных штудентів, публіковати популарно-научну літературу по русиньскы, в языковій варіанті войводиньскых Русинів, і пропаґовати русиньску културу і освіту обще.

Веджіня Руской маткы было в Руськім Керестурі, де мала орґанізація і властну друкарню. Окрім того створило ся 12 філій орґанізації в різных місцях Войводины і Сриму, де жили Русины.

Покля маєме спомянути конкретны успіхы орґанізації з того часу, пак треба повісти, же в роках 1946 і 1947 Руска матка выдала Руски народни календар (Русиньскый народный календарь) а плановала і выданя на 1948-ый рік, но орґанізація втогды перестала існовати.

Забороніня діялности Руской маткы было резултатом дій комуністічного режіму у втогдышній Югославії, котрый хотів, жебы вшыткы орґанізації, котры репрезентовали народностны меншыны, были фінанцованы і контрольованы державов.

Зреалізовало ся то, нажаль, і з підтримков містной інтеліґенції, котра не была спокійна з тым, же Руска матка не прияла україньску орьєнтацію.

Обновліня орґанізації

Возрдожіня Руской маткы пришло аж 28-го децембра 1990-го року, знова в Руськім Керестурі. Під впливом русиньского народного возроджіня, котре повстало в Европі по подіях 1989-го року, была орґанізація обновлена з цільом підтримовати напрям окремого русиньского народа, котрый іншый од Українців.

Орґанізація была у 1991-ім році основаючім членом Світового конґресу Русинів, котрый ся втогды першый раз зышов у Меджілабірцях, у втогдышній Чехословакії. У 1995-ім році Руска матка орґанізовала 3-ій Світовый конґрес Русинів у Руськім Керестурі, у 2007-ім році сполуорґанізовала конґрес, котрый проходив у Руськім Керестурі і в Петровцях (Хорватія).

Сучасный председа орґанізації Руска матка, Дюра Папуґа, быв од 2009-го до 2015-го року председом Світовой рады Русинів, выконного орґану конґресу в меджіконґресовім періоді. Перед тым быв, а і теперь є Папуґа членом Світовой рады за Сербію.

Руска матка была од своїх початків асоціованым членом Maison des Pays – орґанізації бездержавных народів, котра має свою централу у Франції. Спомеджі бывшых председів той орґанізації од 1990-го року мож спомянути Любоміра Медєші, Михайла Варґу ці Наталію Дудаш.

Орґанізацію треба і днесь

Сербія меджічасом вытворила меншыновы самосправы – Націоналны совіты, до котрых собі меншыновый волич быберать своїх представителів. Нажаль, нераз і проукраїньскы орьєнтованых. Може і зато за словами Дюры Папуґы має орґанізація Руска матка, котра є обчаньскым здружіньом, смысел і днесь.

„Основныма цілями і задачами Руской маткы были і зістали охорона ідентіты Русинів і просаджованя прав і інтересів у области пестованя і розвитку властного русиньского языка, в школстві, науці, културі, в інформованю, в літературі і уменю. За попередніх тридцять років, в складных, даколи і неприємных часовых періодах, Руска матка просаджовала свої основны цілі. Дотеперішні резултаты потверджують потребу їй існованя а роботы і в наступнім періоді,“ написав про найновіше чісло ґазеты Руске слово (52/2020) председа орґанізації Папуґа в статі під назвов Охорона властной ідентіты Русинів.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, публікуєме у варіантї русиньского языка, котрый пожывають новинкы НН Інфо Русин