29. 3. 2024: Униковый выход
Хоць діпломатічно, але треба робити на свій хосен.
З приходом нового пряшівского архієпіскопа і митрополіты Йоны є надія на то, же не буде треба глядати „униковый выход“, але же будеме годны розвивати ся у своїй архієпархії і цíлій митрополії без того, жебы сьме мали іти під „алтернатівне“ веджіня.
Суть то рокы, што русиньскы віруючі Ґрекокатолицькой церькви на Словакії намагають ся злїпшыти своє поставлїня. Суть ту реланы і
оправданы пожадавкы мати душпастырів, котры старають ся о Русинів в материньскім языку, котры хоснують їх літурґічны тлумачіня і так далше.
Пожадавкы ішли як од віруючіх, інтелектуалів, припомяньме підписованя харты, ці русиньскых орґанізацій включно Світового конґресу Русинів, так од русиньскых священиків коло Общества святого Йоана Крестителя.
В сітуації, коли на пряшівскім стілцї по 1989-ім роцї сидїли єпіскопи не двараз найпозітівнїше наклонены русиньскым дїлам, і кедь треба повісти, же наперек тому зачали схвалёвати ся першы русиньскы літурґічны тлумачіня, часть русиньского спектра відїла рїшіня той сітуації в тім, жебы быв призначеный єпіскоп про Русинів, або холем вікарь.
На тото перше было покладене абсолутне табу, тото друге аd experimentum, жебы сьме схосновали церьковный словарь, сьме ту мали, в рамках днешнёй Пряшівской архієпархії, а скінчіло то неславно. Правда, перед часом быв призначеный русиньскый вікарь в Кошіцькій єпархії, відїти і якусь актівность, позітівну, но не в Кошіцькій єпархії є тото рішуче чісло русиньскых парохій, котрым бы треба было русиньску пасторацію.
Покля іде о погляд автора того коментаря, самособов, же бы брав і то, жебы в Пряшівскій архієпархії быв єпіскоп ці вікарь про Русинів. Але на другім боцї, все быв єм того погляду, же Пряшівска архієпархія ту є основана Русинами, пережыла вдяка Русинам, і зато небарз розумію, чом мы бы сьме мали мати якусь алтернатівну пасторацію.
З приходом нового митрополіты ся дакус мінить сітуація. Сам походить з русиньского села, а і кедь ниґда не быв якось анґажованый в русиньскых дїлах, на другім боцї їх ниґда ани не зневажав. Бісїдує по русиньскы, сам повів, же про Словака хоче быти Словаком, про Русина Русином…
Недавно прияв запрошіня, жебы зробити інтервю про русиньске радіове высыланя в рамках Радія і телевізії Словакії, де ясно высловив свої позіції, а тоты позіції, накілько міг уж познакомити ся за тот куртый час із реаліями, не суть абсолутно злы што до русиньскых дїл, якраз наопак.
Властно, мож сконштатовати, же то, нашто сьме чекали, жебы Русин вернув на пряшівскый єпіскопскый столець, стало реалностёв.
Не чекам чуда, але думам, же новый митрополіта досправды може быти про Русинів Русином, а то є тото найосновніїе, што Русинам треба. Жебы не боронив нашому розвитку, жебы несловакізовав нашы парохії, жебы нас підпорив тым, же знать нам ся приговорити по русиньскы, же не одшмарить нашы літурґічны тлумачіня, але сам їх буде хосновати меджі нами.
В такім припадї є подля мене безпредметным, і кедь знам, же не вшыткы будуть согласны, жебы нам треба было окремого єпіскопа ці вікаря. То не мы маєме глядати даякый „униковый выход“ з церькви, котру мы основали, не нам має треба быти „алтернатівне“ веджіня. Не мы маєме быти чуджі у своїм обыстю.
Пряшівска єпархія в історії мала і мадярізатора, твердого, але Русины не счезли. Пак знова дістали свого єпіскопа, і жыли дале у своїй єпархії. І по словакізації послїднїх років може выйти Сонце. Хоць діпломатічно, але треба робити на свій хосен. З тым єпіскопом, котрый бы мав быти і наш. Не з іншыма „делеґованыма“ особами, як кебы сьме были інша сорта.
Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Языкова і ґрафічна управа: АРК в СР.
Фото: Фраґмент з ґазеты Русское слово выдавной у меджійновім періодї Пряшівсков єпархіёв.
