29. 9. 2022: Літературні в Білянці і Ґорлицях. О Нагачу в Соколі, о Стефановскым і не лем – в Бурсі
Початок осени проходит в Ґорлицях і околици вынятково літературні. Уж тепер тырват XVI едиция Ясельского Літературного Фестівалю «Дорогы і порожні поля», як все з однесінями до реґіону, о тыжден зачне ся VIII едиция Фестівалю ім. З. Гаупта, а в вікенд 8.-9. жолтня/октобра будеме прежывати шторічне свято лемківской/русиньской літературы – одбуде ся товды ХХХ Лемківска Творча Осін.
Релятивні далека одлегліст од великых академіцкых осередків ци векшых міст не спричынят, што до жытелів периферийного полудня Малопольщы не дотерат культурне жытя з ріжныма його елементами. Духова обшыр культуры, до котрой причыслане єст вшелеякє писменництво і література, репрезентувана буде в найблизшым часі в виді аж трьох літературных імпрез.
Про панщыну та інче
Тогорічна едиция Ясельского Літературного Фестівалю «Дорогы і порожні поля» пропонує стрічы зо знаменитыма авторами, жебы побесідувати про поезию, прозу, підкарпатскє, бескідскє, природу, історию та про тото, што родят в нас прочытаны книжкы. Серед заплянуваных активности є м.ін. авторска стріча з лавреатом Літературной Нагороды Ніке за книжку «Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli» – Радком Раком.
Повіст Рака выходит з леґенд, в котры обросла особа лідера хлопів і іх повстаня, то істория про добро і зло, што сут в каждым з нас, про нерівны шансы, про Ґалицию і Польщу.
Нич пройде стріча з автором книжкы, Ясельска Публична Бібліотека, орґанізатор Фестівалю, просит на прелекцию Даміяна Новака – культурознавці і реґіоналисты, котра приближыт історичный контекст книжкы Рака і його героя.
Цілый фестівальовый час в голи Бібліотекы презентувана буде выстава фотоґрафій Каміля Палюшка «Церкви – краса і містерия». З автором знимок буде мож і побесідувати 10. жолтня/октбора о його вандрівках шляком церкви, од Шляхтівской Руси через села выжнього Попраду, долины і верхы Бескідів, Бєщадів, Погіря аж по Розточа і полудньовый конец Любельщыны.
Про Нагача
Осмый уж раз зъіхают ся до Ґорлиц важны для сучасной польской літературы творці, іх чытачы, але тіж тоты, котрых притігат само назвиско писателя Анджея Стасюка, артистичного директора Фестівалю.
В проґрамі VIII едициі Фестівалю ім. З. Гаупта находят ся стрічы з авторами і авторками, што презентуют шырокій спектр жанрів – од прозы через поезию по репортаж і есей, а тіж тематичны стрічы і чытаня оповідань Зиґмунта Гаупта. Того рока подіі пройдут в історичным будинку Ґімнастичного Товариства «Сокіл».
Як подає орґанізатор, єдным з цілів Фестівалю є заховати в памяти доробок важных нежыючых писателів і писательок. Про абсолютный слух Мирка Нагача, лемківского писменника, заповідаючого ся на непересічного творцю, дискутувати будут Уршуля Гонек і Анджей Стасюк.
Част фестівальового простору, з відомых причын, занимати будут украіньскы однесіня. Присутный буде м.ін. писатель Юрий Андрухович ци писателька Наталия Сняданко.
Лемківска література знана во світі
Жолтен/октобер то тіж тот місяц, коли маме можніст переконати ся о силі писаного лемківского слова. Переконати ся, што творці знают в тым языку высловити своі передуманя, рефлексиі, iдеі, думкы – записати свій голос, сігаючы по розмаіты жанры літературы.
Не інакше буде і того рока. В рамках ХХХ Лемківской Творчой Осени не лем же стрітиме ся з сучасныма творцями, познаме выімкы іх найновшой писанины, але і будеме мати можніст переконати ся, што лемківска/русиньска література є на тілько якістна, што хотят єй, і успішні тото роблят, переводити на інчы языкы. Буде мож переконати ся, што лемківску вражливіст пошырюют в світі.
Про Стефановского
Лемківска Творча Осін то тіж памят про важны моменты в нашій істориі і важных єй представників. Ювілейна, бо ХХХ едиция ЛТО посвячена буде поеті, драматурґови, соспільно-культурному діячови – Павлови Стефановскому (1932-2021), в 90. річницю народжыня. О його жытю і творчости розповіст проф. Олена Дуць-Файфер, а найновшу публикацию з творчістю вітця представит др габ. Лідия Стефановска.
В рамках принятого формату, першый ден пройде в місци повязаным з особом, котрій присвячена є Осін, зато того рока буде то Білянка. А другій ден пройде традицийні в просторах Руской Бурсы в Ґорлицях.
Того рока запрошыня до участи в святі лемківской літературы приняли творці та особы, што єй пропаґуют, аж з Сербіі, Італиі, Словациі і ріжных части Польщы, в тым зо Шлезка (буде чытана і лемківска поезия в шлезскым языку).
Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, ЛЕМ.фм.
(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)
