31. 3. 2022: Новоселіця очами Павла Вавроушка ся вказала по 40-ёх роках
В пражскій Lieca Gallery Prague од половины януара до кінця фебруара 2022-го року проходила выстава фотоґрафа Павла Вавроушка з назвов Новоселіця.
Інтерес пражской ґалерії о тоту выставу быв выкликаный тым, же в роцї 2021 мале чеське выдавництво PositiF, котре є заміряне на сучасне уменя і фотоґрафію, выдало 168-сторінкову публікацію чорнобілых фотоґрафій з назвов Pavel Vavroušek – Nová Sedlica (Павел Вавроушек – Новоселіця).
Выникали перед 40-ма роками
Павел Вавроушек (1946 р.), хоць абсолвовав міморядне штудіум фотоґрафії на Філмовій і телевізній факултї Академії музичных умень в Празї (рр. 1975 – 1981), як фотоґраф дотеперь не быв барз знамый. Выконовав професію за своёв середнёшкольсков освітов, од 1964-го року быв робітником Бадательского інштітуту телекомунікацій в Празї.
Як повів про протал Horydoly.cz, не відїв можность зарабляти собі документарнов фотоґрафіёв у тім часї, мав дїтину, і робота в области телекомунікацій го бавила.
І так занимав ся документарнов фотоґрафіёв – „моментков“ у вольнім часї. Фотоґрафовав наприклад серію о Ромах, серію з научного інштітуту о лабораторії із звірятами, ці медайлон маляря Карла Хабы.
Но ёго главнов і довгодобов темов было русиньске село Ноновселіця в окресї Снина, што было втогды найвыходнїше село повойновой Чехословакії. Вавроушек Новоселіцю фотоґрафовав у роках 1971 аж 1981. На знимках хотїв захопити штоденне жытя, цїлы столїтя утримованы реліґійны і фолклорны звыкы, різны праздникы, традічне село, котре чезло перед очами.
Мав намагу захопити на знимках єден із послїднїх островів сільского жывота, де люде жыли традічным штілом, мінімално ся одрізняючім од жывота їх предків.
Хоць фотоґрафії выникали єдну декаду і серія закончіла ся в роцї 1981, матеріал, котрый у Новоселіцї Вавроушек зробив, 40 років лежав у архіві. Аж в поперднїм роцї вышла публікація, в котрій находиме Новоселіцю 1970-ых років.
„Хотїв єм ся до Новоселіцї вертати, зато єм фотоґрафовав лем тото красше і інтереснїше,“ говорить днесь автор цїнных фотоґрафій. „Не робив єм жаден крітічный соціалный документ.“ Заміряв ся на одходячі традіції, земледїльство і рітуалы. Выхабив алкоголізм ці соціалістічне дружство, котре нищіло традічне господарїня.
Образы заникаючого села
Куратор Умелецькопромыслового музея в Празї Томаш Поспєх на марґо Вавроушковой Новоселіцї повів, же Вавроушек творив образы заникаючого села, фотоґрафовав у оточіню іщі незасягнутім уніфікуючов ґлобалізаціёв.
„Хотїв захопити тото єдно, автентічне, може і остатнє село, остатнїх селянів… Передкладать нам общій образ традічного села, як кебы мімо час. Передкладать нам суровый образ русиньского села, котрый в многых темах, як суть одношіня із звірятами, земледїльство, жывот в рітмі періодів року, святкованя і хрістіаньскы праздникы, пропонує много поглядів, якый міг быти автентічный жывот у середнёевропскім селї перед многыма десятками років,“ говорить Томаш Поспєх.
Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР. Фото: Выдавництво PositiF.
