5. 4. 2023: Aлександер Зозуляк з душов маляря

6-го апріля того року Александер Зозуляк oславить красный жывотный юбілей – 70 років. Як высловиме мено Александер Зозуляк, окрем Русунів і вшыткого, што з Русинами є споєне,  не смієме забыти іщї на єдно, а то главне в ёго жывотї – світ уменя. Ёго жывотна і професіональна драга є міцно пестра. Цїлым професіоналным жывотом Александра Зозуляка спроваджать уменя – світ муз, фаребных тонів, фантазії. І так го знають люде. Александер Зозуляк є непрегляднутельнов особностёв в культурнім і сполоченьскім жывотї Русунів, но і в умелецькім жывотї нелем міста Пряшів.

Тепер мі довольте представити Александра Зозуляка не як вызначного і успішного дїятеля на полю русиньской културы, Русинів як такых, але як чоловіка з душов умелця, повнов фантазії.

Кедь хочеме вступити до ёго умелецького  світа, до ёго світа фантазії, муз, не дасть ся то зробити без того, жебы коротко не нагляднути і не спомянути ёго „світьскы‟ жывотны етапы, котры мали великый вплив на ёго творчость.

Александер Зозуляк  ся народив  6-го апріля 1953 в Пряшові. Сын україньского писателя выходной Словакії, Василя Зозуляка. Скінчив ґімназію з навчалным языком україньскым в Пряшові і потім Педаґоґічну факулту в Пряшові УПЙШ в Кошіцях. Зачінать ся ёго жывотна, робоча і творча дорога.

Быв і є редактором, выдавателём, культурным дїятелём Русинів на Словеньску.

Великый злом в ёго жывотї настав в новембрї 1989-го року. Став ся сполуоснователём Iніціатівной ґрупы Русинів–Українцїв. Зрїкать ся україньской народности і гварить, же Русины суть самостатнов выходославяньсков народностёв. 

По цїлый робочій жывот на полю русиньской културы Александра Зозуляка спроваджають музы уменя. Світ фантазії, творчого умелецького взлїту ёго николи не опустив, не зрадив. Быв ёго вірным супутником в добрїм і планім.

Іщі як штудент цїлым своїм тїлом насавать вытварне уменя. Навщівлює ґалерії вытварных умінь, малює і в малюваню рад експеріментує, выставлює властну творчость.

Малёваня ся стало ёго трвалов радостёв і змыслом жывота. Од початку своёй малярской творчости знав, котры малярьскы жанры і темы хоче реалізувати, якыма техніками. Поступно, дякуючі і Михалови Чабалови розвивав свій вытварний талент.

Ходить до ательєру академічного маляря Михала Чабалы, котрый му  одкрывать світ уменя. Михал  Чабала му давать пріватны годины креслїня і малёваня, втягує го до таїв мішаня фареб і композіції, обознамлює го з ґенїями світового вытварного уменя. Приправлює Александра Зозуляка на талентовы екзамены на Педаґоґічну факулту УПЙШ в Пряшові.

Праві ту, в ательєрі Михала Чабалы суть ёго першы важны контакты з вытварным уменём. В ёго творчости видиме і вплив Михала Чабалы, фасцінацію ёго малярьсков творчостёв, фаребныма шкалами, задумчівостёв образу.

Власна малярьска творчость Александра Зозуляка є близька штілу постмодернізму, такзваного –ізму 20-го стороча, главнї неоекспресіонізму (60-ты аж 80-ты рокы), як реакції на неспокійность добы. Є то гравость аж абсурдіта ці морбідность, деформація ліній.

Александер Зозуляк любить експеріментовати з вытварным проявом ці композіціёв образу, вытварныма техніками, а то од креслїня церузков, угликом, рудков, сухым пастелом аж по мальбу, де найвеце выужывать оліёвы фарбы. Фаребне зложіня ёго образів часто дінамічне аж експресівне, што залежить од вытварного заміру. Окрем полотна мальбу часто реалізує і на сололітї. При нанашаню фарбы вывжывать нелем пензель, но і шпахтлю ці роботу з лаком.

Ёго жанрова творчость є пестра. Од портрету, автопортрету, через країну – пейзажы ці містску країну, закутя, фіґуралны композіції, но главнї жанер акту, котрый ся перелинать цїлов ёго творчостёв.

В портретній творчости одкрывать Александер Зозуляк внутрїшнїй став чоловіка – моделу, внутрїшнє пережываня, одкрывать ёго псіхіку. Ёго портретна творчость пестра. Од портретів дїтей, молодых, старых людей, людей простых, але і представителїв верхности, робітників (інтересны портреты зливарів з ВСЖ Кошыцї), людей різноманітных професій ці вызнамных світовых особностей, писателїв, як наприклад Пабло Неруда, Салвадор Алліенде а іншы.    

Інтереснов є ёго автопортретна творчость з єднотливых етап жывота.

Фіґуралны композіції в творчости Александра Зозуляка обявлюють ся в одношіню з добов, сполоченьско-політічнов сітуаціёв, внутрїшнїм світом людей – їх каждоденых пережывань, різных траум, ці псіхічных походів. Композіції образів дінамічны, скрывають в собі множество розповідных пригод, одкриваючіх посолства автора. Суть ёго аналізов креатівного приниманя світа.

В ёго творчости  вызначну роль зогравать інтімно понятый жанер – акт.

Вічна тема муж і жена у вшылиякых жывотных сітуаціях. Любов, ненависть, смуток, плач, безнадїй... вшыткы подобы любови.

Гра світла і тїня, експресівна фаребность і рукопис тягми пензля ці шпахтлї, ємность ці аґресівность тварів, людьскых ґест і емоціоналных выразів, тото вшытко найдеме в образах того жанру. Автор втягує нас до дїяня на образі і тым задумувати ся над змыслом жывота.

В творчості Александра Зозуляка мать своє повне місце і жанер країны. Країна іншпірує Зозуляка своїми  природнымі перемінами, лірічностёв, але і дінамічностёв  своїх міскых закутин, тихых одляглых місць ці міскых панорам... родне місто Пряшів. 

Композіція образів або дінамічна, повна непокоя – автор втягує нас до дїяня, або меланхолічна, де нас мотівує прожыти собі «тихо образу», лем так мовчати, позоровати дїяня,  котре ся вынарять перед нами, ёго формы, фаребность. 

Творчость Александра Зозуляка пестра. Мать за собов множество выстав але і участей на малярьскых пленерах.

Свою малярьску творчость Александер Зозуляк выставлёвав нелем дома, но і за граніцями. Персоналны выставкы реалізовав у Пряшові,  Сабінові, в Музею модерного уменя Енді  Варгола в Меджілабірцях, у Гуменнім ці за граніцями републікы у польскій Криніцї.

Окрем персональных выстав Алекцандер Зозуляк мать за собов множество колектівных выстав. Такыма вызнамныма колектівныма выставками были выставкы в Пряшові, Меджілабірцях, Старій Любовнї, Гуменнім, но тыж і за граніцямі в Кріницї в  Польщі і в даньскій Коданї.

І сам він орґанізовав  много выстав і пленерів русиньскых малярів, наприклад пленер русиньскых малярів у Старій Любовнї.  Є основателём Пленеру  русиньскых професіональных малярів і Біенале русиньскых малярів Пряшівского реґіону.   У Шарішскій ґалерії, теперїшнїй Крайскій ґалерії у Пряшові, зорґанізовав колектівну выставу русиньскых малярів з Пряшова, котра была збогачінём 7-го засїданя Світового конґресу Русинів в Пряшові 2003-го року, де і сам выставлёвав. 

Велику кількость образїв і кресеб Александер Зозуляк подаровав Русинам, но суть і в публічных колекціях културных інштітуцій Русинів дома і у світї.

Словацькому народному музею – Музею русиньской културы в Пряшові подаровав 150 олїёвых образїв і понад 500 кресеб церузков, углём, рудков, ці комбінованыма техніками, множество акварелів і ґрафік.                 

22-го юна того року о 16. 00 год. у СНМ – Музей русиньской културы в Пряшові зреалізує з нагоды ёго вызначного юбілея – 70-рочніцї народжіня выставку ёго цїложывотной умелецькой творчости.

До ёго далшых жывотных юбілеїв і малярскых успіхів желаме Александрови Зозулякови много здравя, віталіты, творчой креатівіты як в особнім, так і в робочім жывотї.

 х х х

Жебы молодость жыла в Твоїй душі, няй сердце не знепокоює нуда і передовшыткым, няй в Твоїх очах жыє вічне щастя.

ПаедДр. Мґр. Анна СИМКОВА, кураторка СНМ – Музея русиньской културы  в Прашові.