5. 6. 2022: Дочасне рішіня

Дочасны рїшіня в Пряшові значіли понад двадцять років.

Призначіня за апостольского адміністатора Пряшівской архієпархії владыку Петра Руснака, по тім, што Папа римскый Франціск прияв абсідкацію пряшівского архієпіскопа і метрополіты Йоана Бабяка, в очах многых выкликало чутя, же то рїшіня на короткый час. Дакотры бісїдовали о днях, тыжднях, місяцях. Но не мішайме дочасне з короткым.

Самособов то, же быв призначеный „лем“ апостольскый адміністратор, є ясный сіґнал того, же пряшівскый архієпіскопскый, але главно метрополітный столець ся іщі буде рїшыти.

Можностей є веце. За пряшівского архієпіскопа може быти наконець призначеный теперїшній апостольскый адміністратор, може ним быти призначеный хтось іншый, а є і така можность, же апостольского адміністратора вычерять лем далшый апостольскый адміністратор.

Треба собі ясно усвідомити, же призначіня апостольского адміністратора є дочасне рїшіня, але то абсолутно не мусить значіти, же є то рїшіня на короткый час. А главно, не в Пряшові.

Пряшівска єпархія, днесь архієпархія, має з такыма дочасныма рїшінями богаты скушености, котры бы могла роздавати. Першый припад є кавза коло єпіскопа Штефана Новака. Мадярізатор. Пряшівскым єпархом быв од 1914-го року, но і кедьже нова Чехословацька републіка абсолутно не была ничім, о чім бы снив, втїк у 1918-ім роцї до Мадярьска.

Хоць у 1920-ім роцї го Рим позбыв веджіня єпархії, жыв до року 1932, і в Пряшові ся то черяло од адміністратора до адміністратора.

Наперед быв адміністратором Николай Руснак, без єпіскопской хіротонії, пак вів Крижевацьку єпархію і вєдно з тым быв адміністратором у Пряшові владыка Діонізій Няряди, но і од 1926-го року быв за апостольского адміністратора призначеный владыка Павел Петро Ґойдіч. Тот зістав адміністратором і по смерти Новака, а за єпарху быв выменованый аж у 1940-ім році – наперек протестам Нїмецька і словацького войнового штату, котрым Русин не пасовав. Дочасне рїшіня так тырвало 22 років.

В роцї 1950 приходить „зрушіня“ Ґрекокатолицькой церькви в Чехословакії з боку державы. Єпіскоп Ґойдіч вмерать у арештї в роцї 1960. Церьков офіціално не єствує, также выхабме тоту капітолу і подьме до 1968-го року, коли є церьков обновлена.

Хоць жыє помічный владыка Василь Гопко, не діставать з Рима посаду нового єпархы. Апостольскым адміністратором-ордінарійом без єпіскопского рукоположіня, в році 1968 став на основі рїшіня Рима Йоан Гірка. Тот є єдміністратором аж до року 1989, коли быв выменованый за пряшівского єпарху, і наслїдно быв зачатком 1990-го року рукоположеный на єпіскопа. Тото дочасне рїшіня тырвало 21 років.

Нїт, не очекую, же в даній сітуації, коли є Пряшів і метрополітным стілцём, чекають нас дві декады з адміністратором. На другім боцї надїяня ся на тыжднї, ці місяцї може быти барз наівне. Навеце, не то, коли буде новый архієпіскоп і метрополіта, теперь є найосновнїше.

Выменованя апостольского адміністратора намісто архієпіскопа треба брати і як час якойсь крішталітації, выяснїня собі сітуації, вычіщіня сітуації. І якраз тото про Русинів може быти найглавнїше, не час, як довго то буде тримати.

Односины днесь емерітного архієпіскопа ку Русинам і русиньскым літурґічным текстам не были найлїпшы, покля маєме быти діпломатами. Фасада была зроблена добрї, была і комісія про Русинів, і не знам што, жебы нихто нїч не міг повісти. Але добрї знаме, як ся наприклад літурґічны тлумачіня стримовали, хоць были зроблены, як ся все нашли даякы проблемы, лем жебы штось не печатати.

Апостольскый адміністратор є в урядї пару тыжднів, коло того далше зістав братїславскым єпархом, але до роботы не пущать ся як даяка дочасна стафаж, але як правлячій єпіскоп.

Тот тыждень на стрїчі із священиками з цїлой Пряшівской архієпархії в Лютинї навеце мав повісти штось, што є переломовым пунктом. Владыка Руснак мав повісти, же Русины не суть народ другой катеґорії, і же хоче, жебы ся приступ ку ним змінив.

Припомяньне собі, же на выданя чекать дакілько літурґічных книжок, а окрем того і цїлый Новый завіт в русиньскім языку. Покля бы ся почас ёго адміністрованя добігло лем то, што было рокы стримоване, уж і то бы были великы крокы допереду про Русинів на Словакії.

Зато в нашім інтересї бы сьме ся ани не мали понагляти з тым очекованём нового архієпіскопа, і радше бы сьме мали зохабити адміністратора робити свою роботу і, што є так само важне, помочі му, покля то буде потребовати.

Призначіня адміністратора є дочасне рїшіня, но не мусить то значіти короткый період. І кебы то быв довшый період, в першім рядї няй є добрї схоснованый і на благо Русинів. Чекали сьме на то довго. Теперь є шанса.

Петро МЕДВІДЬ, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Ґрафічна і языкова управа: ред. АРК в СР