5. 6. 2022: Мирослава Хомяк: дві новы книжкы помічны до вчыня лемківского языка

В текучым році явили ся дві публикациі, якы можут быти основом до вчыня лемківского языка.

Перед деякым часом до нашой редакциі трафили дві новы методичны публикациі, авторком котрых єст долголітня учытелька лемківского языка, Мирослава Хомяк.

То книжкы, якы тыкают фрезеолоґіі і словництва та словотровіня лемківского языка. Обі книжы на лемківскій выдавничій поличці явили ся в 2022 р. Выдавцьом підручників єст Лемківскій Ансамбль Пісні і Танця «Кычера» з Ліґниці.

Волк сытый і уця ціла

Такій як раз наголовок має перша з книжок, яку автор допису тримат в руці. То підручник дедикуваный для учеників основной і середньой школы, якій приближат тайны фразеолоґіі в лемківскым языку.

«Фразеолоґізмы были і сут в каждым языку, але не были выстарчаючо опрацуваны, а до шкільных проґрамів введено іх іщы пізнійше. Лекциі з фразеолоґізмами, приповідками, прислівями подабают ся ученикам. Спостерегла єм тот факт не лем на лекциях лемківского языка в основній школі, ґімназиі і ліцею, але тіж польского языка в професийній клясі і росийского языка в середній школі», пише во вступным слові Мирослава Хомяк.

Зміст книжкы містит в собі початково основны інформациі о фразеолоґізмах, прикликуючы хоц бы джерела фразеолоґізмів, іх приміры, пак веде чытача через порівнавчу тему «Фразеолоґія а прислівя, яка ріжниця?», а дальше розвиват тото найціннійше – скарбы лемківского языка – значыт, можеме запознати ся з цінныма, часто уж нехоснуваныма прислівями.

Подаваны авторком приміры прислів поділены сут подля тем: о природі, погоді, ворожбах зо святами і іменами, о ґаздівскых роботах і порадах, як тіж подля даной поры рока. В части названій як додатковый материял можеме почытати о лемківскых прислівях і іх польскых одповідниках та о декотрых фразеолоґізмах в сусідніх славяньскых языках.

Словництво і словотроріня

Другом з новых книжок Мирославы Хомяк єст публикация тыкаюча словництва і словотворіня в лемківскым языку. Так само як книжка про фразеолоґізмы, єст она направлена на учеників основной і середньой школы.

Зміст поділеный єст на два головны розділы: Словництво і Словотворіня. В першій части можеме дознати ся основных інформаций о поділі словництва, почытати лемківскы архаізмы, познати ся з запожыченыма до лемківского словами з інчых языків і познати неолоґізмы. Єст част, яка односит ся до оперонімів і опонімів та лексикоґрафіі.

Як пише в вводным слові авторка, через рокы вчыня в школі спостерегла, што ґраматика не єст улюбленым предметом для більшости учеників. Мирослава Хомяк зазначат, што в части о словотворіню сут врахуваны форманты субєктивной оціны. «Натоміст Словництво – перша част той книжкы і Лемківска фразеолоґія, сут як бы дополніньом обох ґраматик лемківского языка (з 2000 і 2004 р.)» – розвиват авторка.

Част посвячена словотворіню єст богатша в підрозділы. На кінци книжкы находит ся польско-лемківкій словничок слів звязаных зо словництвом і словотворіньом. Поміщены сут тіж цвічыня о ріжній ступени трудности – як основа для методичного вчыня предмету.

Обі книжкы мали наукову консультацию, яку дали проф. др габ. Альфред Францішек Маєвіч і проф. др Мотокі Номачі. Мирослава Хомяк лексикальны консультациі провела з Ольгом Каньом, Григорийом Пацаном і Юрийом Стариньскым. Компутерове опрацуваня тексту, редакцийну і языкову коректу зробили Пацан і Стариньскій. Рецензентом книжы о фразеолоґізмах єст др габ. Януш Гензель.

Мирослава Хомяк

Мирославы Хомяк то перша повоєннна учытелька лемківского языка в основній школі, ґімназиі і ліцею (1991 – 2010). То тіж долголітня педаґоґ і культурна діячка, а предовшыткым особа, котра як єдна з першых по 1989 р. анґажувала ся в роботы, маючы на ціли кодифікацию лемківского стандарду русиньского языка.

Написала пару підручників для молодшых кляс, в тым чыслі лемківскы букварі (1992-93, 1996 рр.), чытанкы (1993, 1995 рр.), словникы (1992, 1996-97 рр.), та сондажову ґраматику – «Лемківска ґраматыка для діти» – в 1992 р.

Значучым успіхом было выданя в 2000 р. при спілпрацы з польскым вченым, проф. Генриком Фонтаньскым, першой повоєнной лемківской ґраматикы – «Ґраматыка лемківского языка», яка стала ся єдном з основ сучасного стандарду русиньского літературного языка. Друга ґраматика была выдана в 2004 р.

Через рокы была орґанізаторком та активном участничком семінарів для учытелів лемківского языка. Мирослава Хомяк являт ся авторком вельох книжок присвяченых методиці вчыня лемківского языка (понад 20 публикаций). В 2009 р. брала участ враз з проф. др габ. Альфредом Ф. Маєвічом в медженародных славістичных варштатах посвяченых польскому реґіонализмови на Університеті Васеда в Токіо, представляючы реферат о языку, культурі і едукациі Лемків.

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фм.

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)