7. 1. 2024: Рік медведя

Но так сьме успішно перешли до нового року. Мам надїю, же голова з того переходу уж і перестала болїти, покля ся хтось ку тому успішно допрацовав, і так бы было треба холем курто збіланцовати тот попередній, 2023-ій рік. А він досправды не быв так злый.

Самособов, найдуть ся і такы дїла в русиньскім світї за минувшый рік, котры не суть найпозітівнїшы. Але подля традіції, же о мертвых лем добрї, а автор коментаря поважує 2023-ій рік за мертвого пана, скорїше ся заміряме на тоты позітівны моменты попереднёго ціклу обігу Землї коло Сонця.

Кедьже у 2023-ім роцї проходив Світовый конґрес Русинів, належало бы написати, же якраз конґрес быв тов найвекшов подїёв, котру сьме минувшый рік мали. Правда, конґрес принїс резултаты над мої властны очекованя. Разантно были сформулованы пожадавкы на права Русинів на Українї, без будьякых голосів, котры бы были проти, і без будьякого выгваряня ся, же теперь ніт, бо теперь война.

Не малым історічным моментом повязаным з конґресом є і факт, же делеґаты схвалили великый ерб, чім сьме дали нашому народному руху іщі дакус веце достойности, котру собі без похыб заслужыть, а єдночасно то є і далшым проявом нашой самобытности, хто бы што не бісїдовав.

Но покля смотриме на попередній рік, одбыла ся за поглядом автора статі єдна подія, котра дакус переросла минулорічный конґрес, і кедь то так на першый погляд не мусить вызерати.

Тов подїёв было святочне выголошіня кодіфікації русиньского языка в Мадярьску. Окрем того, же я сам єм мав мурянкы по тїлї, кедь єм собі усвідомив при чітаню тексту выголошіня кодіфікації, при якій вызначій історічній дїї якраз находжу ся, тот акт мать і далшы важны моменты, котры треба спомянути.

По перше, Русины знова раз вказали як з букваря, же мають свій язык, же вырїшують самы о собі, і же суть жывотаспособны і в так малых комунітах, яку маєме в Мадярьску. Бо перед кодіфікаціёв мусило ся зробити много роботы, было за тым много намаг, жебы до такого історічного акту дїйти.

А тым бы-м хотїв поздоровити і честованого професора Капраля, котрого імя в нашій історії вже не пропаде.

По друге, кодіфікаціёв сьме знова раз вказали, же сьме акцептованы політічныма властями в країнах, в котрых жыєме, бо без їх акцептації і підпоры бы ніч подобне не могло одбыти ся.

По третє, і то важный факт, кодіфікація, котра зробила ся в Мадярьску, одкрывать своїм характером, тым, же взяла до увагы і діалекты підкарпатьскых Русинів, путь до того, жебы языковый вопрос на Підкарпатю так само поступно міг вырїшыти ся. А будьме дакус оптімісты, може якраз мадярьсков кодіфікаційов найдеме путь і до койне.

Із успіхів на меджінародній сценї іщі можеме спомянути, же конечнї з представителями Русинів, конкретно із Світовым конґресом Русинів, почали серёзно комуніковати европскы інштітуції, і кедь затля не знаме, ці тота комунікація принесе такы рїшіня нашых проблем на Українї, жебы сьме были спокійны. Але штось ся почало.

Но і теперь подьме дакус пошопати до того, што были „парціалны“ успіхы. Русины на Словакії вже офіціално мають дві русиньскы міста, понад 150 сел і міст, котры суть офіціално русиньскы, а так путованём по северовыходї Словакії помалы буде мож чути ся як в поряднім русиньскім краю.

Русинів у Польщі є веце як было в році 2011, а докінця за офіціалныма резултатами з переписів, кедьже з Україны жадны даны не суть, стали нашов другов найвекшов комунітов у Европі. Вызерать так, же Руска

Бурса і Стоваришыня Лемків не роблять в Польщі даремно роботу, лем не треба перестати.

Но і моє дороге а любе Підкарпатя. Тото Підкарпатя, котре днесь мусить так само нести наслїдкы войны. Буду барз особный. Калап долов перед людми, котры і в тых тяжкых часах не перестали орґанізовати русиньскый рух, наперек выгрожованям, наперек складній сітуації, наперек вшыткому.

Є про мене безмірно цїнным, же і в тых складных условіях, почас войны, подарило ся їм нелем продовжовати у своїх реґуларных дїятельностях, якыма суть наприклад і выдаваня алманаха, але же докінця подарило ся їм, а успішно, обновити журнал Отцюзнина, тото єдине періодікум, котре на Підкарпатю маєме. Вірю, же історія ани тото не забуде.

Знам, на початку єм написав, же о мертвых лем добрї, но предсі, не дасть мі, жебы не спомянути холем дашто неґатівне.

Меджі неґатівны явы, котры ся нам вказали в минувшім році, поважую резултаты списованя в Сербії. Є нас знова менше, а то бы было пів біды. Друга половина є в тім, же і при тій крізовій сітуації з боку офіціалных русиньскых орґанів іде далше українізація, котра не скінчіть іншак, лем далшов асімілаціёв із Сербами.

А пак ту маєме і нову словацьку владу, котра ся не видить быти барз прихылна меншынам. А в польскім парламентї маєме фашістів, котры собі свій рот обтерають уж і о нас. Но а могли бы сьме продовжовати. Але не псуйме собі то теперь, на початку рока.

Подля кітайского гороскопа каждый рік є роком даякого звіря. Про нас не є іншой можности, лем каждый рік жыти рік медведя. Того нашого карпатьского з ербу. Кедь то так є, а то доказав і минувшый рік, кедь робиме дїла істинно, наповно, знаме быти барз успішны.

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Языкова і ґрафічна управа: АРК в СР.